De todas é sabido que o primeiro escritor hispano de viaxes foi unha muller e que era galega, da Gallaecia romana do século IV para ser exactas.
Chamábase Exeria e era culta, posto que sabía escribir; autónoma e independente, xa que viaxaba soa; e aventureira, porque unha auténtica aventura tivo que ser aquela peregrinación entre o curruncho máis occidental do continente e os exóticos lares de Xerusalén, Constantinopla e Exipto. Exeira é tamén mito e misterio: pouco sabemos da súa vida e nada sabemos da súa morte. O manuscrito onde recolleu o relato das súas peripecias é a súa voz, un legado que segue a ser un referente máis de dezaseis séculos despois.
Permanecer, ese é o destino que todas queremos para as nosas obras.
Exeria é tamén o nome do meu mes de agosto deste ano. O meu mes Exeria comezou o día 3 cando baixei dun avión en Tel Aviv e rematou no mesmo lugar na madrugada do día 30 cando houben de facer o camiño inverso. Ao meu mes Exeria ás veces tamén lle chamo o meu mes Xerusalén ou o meu mes Shukran. Puiden gozalo grazas ao premio que leva o nome da escritora-viaxeira e que convocaron este ano por vez primeira o Concello de Santiago e a Residencia Literaria 1863. Un premio ao que, vaia por diante, lle desexo longa vida e que espero gocen outras moitas escritoras en vindeiras edicións para que, andando o tempo, se vaia conformando unha sorte de 'comunidade literaria Exeria'.
'Shukran'
Eu cheguei a Xerusalén cunha misión: refuxiarme nun apartamento privado na Al Ma'mal Foundation e escribir durante todo o mes. Levaba un plan de traballo que non tiña máis obxectivo que continuar o relato que nove meses antes iniciara baixo o título de Shukran e que colapsara na páxina trinta. Así é que cheguei ao meu refuxio na cidade vella de Xerusalén, intramuros, unha casiña no barrio cristián que antes fora unha fábrica de cerámica palestina, cun proxecto más morto ca vivo.
Shukran navega entre o libro de viaxes e o anti-libro de viaxes. Relata unha viaxe organizada na que vinte persoas descoñecidas van pasar un fin de ano ao deserto de Merzouga, no Sáhara marroquí, preto da fronteira con Alxeria, e como se conforma un grupo de amizade entre algúns dxs viaxeirxs que se mantén ata a actualidade. A viaxe existiu, é real, e a idea é narrala con honestidade, non só o itinerario físico e xeográfico, senón tamén a mitoloxía que a sustenta e o pouso e a aprendizaxe que supuxo.
Certo é que en Xerusalén aterrei con máis páxinas en branco das que me gustaría, mais naquel apartamento vivín acompañada de toda unha algarabía de mulleres, para min tocadas cun hálito cuasi mitolóxico, que andaron a fedellar entre as páxinas ata facer oco: Karen Blixen, Agatha Christie, Cristina Morató, Fatema Mernissi, Patricia Almarcegui, Juanita Narboni, Joanna Pocock, Finisia Medrano, Yvonne e Isabelle Gérofi, Silvya Beach, Cristina García Rodero...
Un outro relato
Ao final, dunha maneira ou doutra, todas foron atopando o seu respectivo acomodo en Shukran. Confeso que Exeria non. Ela non estaba prevista e aínda anda mirando se finalmente se instala ou non nas páxinas que restan por escribir. Mais intúo que non vai estar, que vai xerar un outro relato, con protagonismo propio, cando sexa o momento. Un outro relato onde caiban toda a beleza da explanada das Mesquitas e todo o horror dos bombardeos sobre Gaza, o sosego do xardín do café vienés do Hospicio Austríaco mentres o muecín chama a oración e o sopapo de realidade que supón o muro da vergoña, o acoso humillante ao que é sometida a poboación palestina con rexistros continuos a pé de rúa e nos check-points, os asentamentos de colonos que dominan os curutos da paisaxe entre Ramala e Nablus, a impotencia de non ser quen de entender ningún letreiro nas paradas dos buses nin nos supermercados nin en tenda ningunha, a experiencia de flotar no Mar Morto e o privilexio da liberdade e da viaxe.
Supoño que isto é o que o meu mes Exeria me tiña destinado: que de Xerusalén acaben saíndo dous libros. Andaremos e veremos.
