Como en Irlanda

Non se asusten, non vou rei-vindicar a figura de Alfredo Brañas e a súa mensaxe "Como en Irlanda, érguete e anda!", consigna de mobilización para os labregos galegos de inicios do século XX, mais si escribir unhas notas sobre unha expe-riencia irlandesa. Seguindo a Plácido Castro, coido en pensar que sería bo que para o noso desenvolve-mento cultural (non falo da política económica), os galegos olláramos a través do espello de Irlanda, este país pequeno (arredor de cinco millóns de habitantes), afastado e próxi-mo ao mesmo tempo. Non nos imos comparar con Brasil, cos Estados Unidos, con Francia ou Alemaña. Temos que dirixir os nosos ollos a países que teñan un tamaño medio e/ou peque-no, mais que actúen en defensa da súa cultura con orgullo e con determinación. Na República de Irlanda, as varias formacións nacionalistas republicanas do espectro políti-co decidiron hai tempo a ado-pción das dúas linguas como patrimonio propio (o gaélico irlandés e o inglés de Hibernia). Nesa liña traballan como un Es-tado autónomo. Recentemente na súa historia deron dous pa-sos significativos na recupera-ción da súa lingua orixinal: a) Incluíron o gaélico como lingua oficial das institucións europe-as, o que entrou en vigor en 2007 (malia que o uso estaba restrinxido entón ao 2,2% da poboación) e b) Instauraron nas primeiras fases da educa-ción o gaélico como lingua de instrución pública primaria ao 100%. O resultado é que hoxe é quen de falar gaélico máis do 40% da poboación. Sei que estas opcións non se perciben como válidas por unha parte importante da sociedade galega, que quixera vivir ex-clusivamente en galego, mais indican unha vontade política e unha conciencia social a prol da muda do paradigma. Literature Ireland Onte estiven en Dublín, de vi-sita privada, para falar cunha amiga de tempo e para coñecer a xente interesante, que me aco-lleu con simpatía e xenerosida-de en Literature Ireland, un or-ganismo cultural que ten como misión a promoción da literatu-ra irlandesa. Cando cheguei de visita estaban nunha xuntanza de tradutores das máis variadas linguas. O seu labor é inmenso e ben poderiamos extraer al-gunhas ensinanzas para o noso sistema literario. Literatura Ireland dedíca-se a promover a literatura ir-landesa. Teño diante miña o catálogo, de 2023, que define cales son as áreas de traballo da institución: a) Conceder bolsas para os tradutores, b) Organizar encontros entre au-tores e tradutores; c) Concibir e financiar o pavillón irlandés de representación nas feiras do li-bro de Londres e Frankfurt; d) Coordinar e facilitar a presenza de autores irlandeses nas feiras e festivais literarios internacio-nais, e, e) Facilitar consello e información a autores, edito-res, tradutores e aquelas per-soas que poidan necesitar axu-da no contexto da tradución de autores irlandeses. Desde 1994, facilitaron a tradución de máis de 2.500 obras en 56 linguas diferentes. Iso corresponde a 2500/30, ou sexa 83,3 tradu-cións por ano de existencia. Ben sei que algunhas desas funcións xa as levan adiante as nosas institucións cultu-rais, mais coido en pensar que nin sempre de xeito coordina-do, transparente e sistemático e, por descontado, sen os re-cursos económicos necesarios para obter resultados tanxíbeis que vaian alén da anécdota ou de financiar traducións opor-tunistas, que logo non teñen a proxección necesaria, nin unha presenza nos puntos de venta, físicos ou virtuais, por ausencia dunha distribución axeitada e, daquela, fican no absoluto do nada. Futuro Ben sei que as nosas autorida-des culturais teñen un orzamen-to ridículo para as traducións literarias e para a promoción da literatura galega fóra das nosas fronteiras, mais ben sei tamén que resultaría necesaria unha remodelación institucio-nal de moito fuste, quer a nivel de organigrama, quer a nivel de transferencias do Estado, quer aínda a nivel de compromiso político e de orzamento. A realidade da nosa literatura, a súa importancia relativa e o capital cultural que ela repre-senta precisaría dunha insti-tución que aglutinara esforzos económicos, que actuara con transparencia e que se dedicara á promoción integral da litera-tura galega. A mensaxe que quero pasar é a da necesidade de reflexión dos nosos mandatarios e, por que non, dos que aspiran a di-rixir os gobernos futuros, para adaptar os esforzos financeiros e de representatividade, para acadar así que estes orzamentos se correspondan coa realidade cualitativa e a puxanza da litera-tura galega (véxase o número de premios nacionais que nos co-rresponderon nos últimos anos).