Este día conmemórase o vinte e cinco cabodano do pasamento de Moncho Valcarce, e non podo evitar que a miña memoria regrese a 1971 e percorra de novo a súa casa de Sésamo, con tanta xente nova acampada arredor, durmindo no interior, lendo na súa biblioteca –dous enormes andeis cheos de saber–, ou estando no soto, dos poucos lugares –como moitos da Igrexa naquel tempo– onde, dependendo con quen, o dereito de reunión non estaba conculcado, e onde ía dar comezo unha misa especial, que incluía confesión pública dos homes e mulleres que esa mañá o visitabamos e nos sentabamos arredor dunha enorme mesa de madeira. Unha bola ben grande e unha garrafa de viño tinto do país presidían con gloria a mesa onde se ía consagrar e repartir o Corpo de Cristo entre os alí presentes, collidos da man naquela Eucaristía especial. Logo, emprenderiamos o camiño cara á Igrexa, guitarras, laúdes e bandurrias en man, para liberarmos coa nosa música e voces as coordenadas musicais que inmortalizarían aqueles momentos, que quedarían fixados coma engramas nos nosos cerebros.
Despois baixamos ao bar, en Sésamo, de cuxo nome xa non me lembro ben, onde nos esperaba unha comida ben preparada. Falando de todo, o que se podía e o que non, emerxía un Moncho Valcarce como home sabio, intelixente e maduro, que sabía conectar cos máis novos e novas. Nós, permaneciamos alí, co cerebro permanentemente aberto, dando renda solta á nosa curiosidade, facendo preguntas, absorbendo ideas, contando experiencias, compartindo información. Non puido ser máis sinxelo e intenso ao mesmo tempo. Todo un home de ben, ao que todos nos achegamos, capturados pola súa bonhomía e pola súa capacidade de atracción. Sempre o atuamos, sempre o tratamos de ti, por suposto, o que xa era bastante revolucionario, e sempre rodeados de tanta xente nova e maior que a el se achegaba, nun fenómeno centrípeto que o convertería nun líder para a historia do lugar, pero tamén para a de Galiza. Sabía que o sistema se acababa, que era a hora do pobo, que era a hora da democracia, e así o expresou, coas súas críticas ao Estado e á Igrexa. Así o faría máis tarde, aínda que cunha contundencia máis contida, pero tamén censuradora, o que casualmente fora o seu titor, Manuel Espiña, compañeiro meu na Universidade e grande amigo persoal, a través do Outeiro de San Xusto. Críticas que, aínda que moitas delas se fixesen veladamente, como as da súa renuncia ao cobro dos servizos relixiosos, acabarían inevitablemente integrándose máis tarde nos movementos antifranquistas.
Todo un home de ben, ao que todos nos achegamos, capturados pola súa bonhomía e pola súa capacidade de atracción.
![Publicidade 196064]()
Moncho foi loitador e, porén, esquecido. A súa institucionalización xa tarda. Defendeu a liberdade, ensinou a outros a defendela, desafiando as estruturas do Estado franquista coas súas confrontacións constantes coa Garda Civil e a Igrexa. Onde non actuou, sinalou os camiños sementando. Morreu novo, con tan só 57 anos, pero quedará sempre na nosa memoria. Tendo sido testemuña e partícipe do seu facer, únome desde eiquí ao lume da súa memoria.
