A afirmación de que a lus marchara percorreu todos os lugares, desde a Costeira até o Folón, desde o Pouso até a Levada, o ghuasap dábanos o parte inmediato, non había lus en todo Mosende. A avaría tiña que ser gorda, no mapa da cabeza situabamos os puntos sen lus. A treboada queimaba caldeiras e outros aparatos e a chuvia non escampaba, todo adquiría un carácter extraordinario, ninguén lembraba unha Noiteboa sen corrente eléctrica. A moitas familias colléraas coa cea a medio facer, sen candeas nas casas para prender, había que facer lume nos ollos para chegar á lus do móbil, as lanternas tamén eran escasas en moitos fogares.
Hai quen pensa que estas cousas hoxe xa non fan falta. A amiga Concha mandounos unha fotografía de toda a familia coa mesa posta preciosa, as candeas iluminaban os seus rostos, unha proba dunha noite diferente a todas, como todas as noites diferentes. De repente, as palmatorias, obxectos condenados ao ornamento, cobraban vida e moita rapazada descubría e xogaba coa cera por vez primeira.
Na nosa casa, a de (E)milio da lus, sabiamos moito de noites de temporal, el que era electricista nunca tivera que abandonar a cea nese día tan sinalado en que, disque se nalgún lugar había guerra esa noite facíase unha pausa, en que na mesa se colocaban os pratos en lembranza dos defuntos da familia, un xeito simbólico de nos acompañaren na cea, por desgraza nós teriamos que poñer demasiados pratos, moita é a ausencia-presenza que nos acompaña de quen regresa en todos os relatos. A casa cheiraba a cebola para as vieiras e, por uns minutos, miña nai e despois eu, ocupamos a parte do banco onde sentaba a tía Julita para picala; contar as postas de bacallao, pelar patacas, partir a couve-flor, todo eran lembranzas.
Mais esta vez non había lus para rematarmos a cea e, como a parte da veciñanza, salvounos a cociña de ferro. Lembramos o meu pai, as avarías e os temporais, os piñeiros que tiraban os tendidos da lus e facían caer os paus. Lembramos como dicía que el non podería vivir nun piso, que lle daba a sensación de que ía tropezar con todo, que el precisaba estirar brazos e pernas. Ficounos claro que esa noite a cociña de ferro nos dera a vida e que non había lugar para ela nas nosas vivendas de andares.
Non xogamos ás cartas, nin ao parchís, marchamos para a cama, coa seguridade de que até o día seguinte non volvería a lus. Sei de quen se enfadou por quedar sen batería de móbil e ordenador, por non poder ver a televisión. Nós decidiramos en familia tentar prender no sono o máis rápido posíbel, contra todo prognóstico volveu a lus, mais as luces do Nadal, de todos os anteriores, iluminaran a nosa memoria.
Lembrei os contos que descubrira nun libro en anacos da miña avoa Benedicta, o da vendedora de mistos mesturábase co da estatua do Principe Feliz; lembrei o horror de Barba Azul e como o conto da Bela Durminte era outro, moi lonxe do que chegaba ás coleccións infantís, a moza no seu sono era violada por un rei casado e pariría durmida dúas criaturas. Tamén lembrei a Xenoveva de Brabante e como tantos anos despois en Tréveris atopaba na fraga a Cova de Xenoveva, xa que a infancia e o aprendido sempre vai en nós e todo se ilumina cando marcha a lus, mesmo cando nas árbores fican mudas as lámpadas escintilantes e foxen das rúas cores noctámbulas, mesmo no Nadal.
