Traballar para gastar

“Señora, o importe que solicita non o devolvería ata os 75 anos”. Esta é a frase que me parece entender cando paso ao caixeiro de dentro da sucursal a retirar 50€. Unha moza vestida con camisa branca e traxe azul diríxese erguida a unha señora de mediana idade, pelo rizo e vestido de flores, que a escoita con atención. Ao marchar da entidade co billete que empregarei agora no supermercado da mesma rúa, vexo que a señora de bolso ao ombro se acerca á empregada para borboriñarlle algo que, daquela si, xa non son capaz a ouvir. O sistema capitalista baséase en seis piares: propiedade privada, que consiste en permitirlle ás persoas que “teñan” –bens tanxibles ou intanxibles–; protección ao interese particular, polo cal se lexitima que as persoas persigan o seu propio benestar; competencia, equilibrio de intereses entre produtores e consumidores; determinación do prezo de forma descentralizada, mediante a interacción entre comprador e vendedor; liberdade de elección respecto ao consumo; e, intervención limitada do Estado regulador. A miúdo din que o libre mercado pode non ser perfecto pero é, de seguro, a mellor fórmula para organizar a economía dun país. Pero, que acontece se os produtos e servizos básicos se nos encarecen tanto que a roda das necesidades creadas ou “superficiais” –polas que tamén traballamos– racha e para? Que acontece se nos meten medo coa desprotección da propiedade privada e a ocupación, se sentimos prohibitiva a persecución do interese particular, se a competencia non determina uns prezos razoables e a liberdade de elección é mínima porque nos limita o económico? Que facemos se sentimos a desprotección dun Estado e uns políticos que se miran cara a dentro afastándose de nós? Encarecemento DatosRTVE seleccionou quince produtos básicos, de consumo habitual, en cuxo gasto incorren a maioría de familias do Estado, para representalos tomando en conta os cinco últimos anos. Como resultado, o pan observou unha suba do 4,5%; a carne case un 9%; o peixe un 7%; o leite enteiro un 15%; o aceite de oliva –alarmado xa en algúns supermercados– duplicou o seu prezo con unha suba do 52%; a froita fresca incrementou o custo nun 8,5%; as legumes nun 10%; os produtos de limpeza subiron un 9%; e os de aseo persoal un 6,4%. A esta cesta básica, as familias deben sumar as subas nos prezos do aluguer ou/e letras hipotecarias e os gastos asociados á vivenda –luz, auga, gas, teléfono, Internet–. Así como o carburante para o transporte privado, maioritario en Galicia. Para cando me dei conta, o billete de 50 euros quedara reducido a un de 20 e algunhas moedas que empregaría na máquina do café Pola contra, tamén se observa nos gráficos citados que non todos os servizos se sumaron de igual modo á espiral inflacionista. Veterinarias e salóns de peiteado moderaron os incrementos, mostrando que cada sector está trasladando o aumento dos custos ordinarios de forma diferente. Analizando algunhas webs internacionais, que facilitan o custe de vida real nos países aos que as persoas tradicionalmente se trasladan para mellorar a súa expectativa de futuro, de España sinalan que o custe mensual estimado para unha familia de catro persoas é de 3.227 euros e o custe mensual individual sitúase nos 1.626. Coidado porque segundo datos do Instituto Nacional de Estatística (INE) deste 20 de xuño, o salario modal –aquel que se observa con maior frecuencia– sitúase no Estado en torno aos 18.502 euros brutos anuais, o que se traduce nuns 1.277 netos ao mes. Na nova economía global o traballador non ten unha afiliación segura para o resto da súa vida laboral, as traxectorias son inestables, a protección do Estado non é segura –con leis que se promulgan e se derrogan en cuestión de poucos anos–, e o asociacionismo vai en declive. Desafección política A pertenza a institucións sociais como sindicatos, partidos, asociacións ou colectivos relixiosos, que canalizaban as demandas e garantían a toma de decisións dende a colectividade, está desaparecendo. A sociedade é heteroxénea e moitas destas demandas finalmente nunca se ven reflectidas nas políticas públicas. Así, o descontento tórnase en desafección política e toma forma de ideas imperativas: racismo, xenofobia, populismo. Confirmando que trala desafección sempre hai un factor económico que neste momento é prioritario atallar, pois abafa a individuos e familias. Para cando me dei conta, o billete de 50 euros quedara reducido a un de 20 e algunhas moedas que empregaría na máquina do café. A atomización da sociedade lévanos a vivir a precariedade en solitario. Nin na tele falan dos problemas que nos preocupan. A miúdo atopamos nos dispositivos o refuxio de consellos e vivencias que nos alivian dunha vida que se reduce a traballar e gastar.