Os desafíos da intelixencia artificial dexenerativa: democracia e Big Tech

Hai escasos meses todo parecía avanzar segundo o previsto. Os sistemas de intelixencia artificial (IA), deseñados para realizaren tarefas determinadas (recomendacións, predicións ou contidos concretos), podían ser adecuadamente regulados por medio dunha clasificación fundada no risco que eles representasen para os dereitos fundamentais ou o interese público. Tal era, ao menos, a proposta da Unión Europea (UE) a través do Regulamento de Intelixencia Artificial. Porén, e á marxe dos usos militares da intelixencia artificial (por canto é sabido que sistemas de armas autónomos, que asasinan sen supervisión humana, están a ser usados profusamente na guerra da Ucraína fóra de calquera regulación), a irrupción pública de ChatGPT e doutros sistemas de intelixencia artificial xerais e xenerativos mudou de vez todo o cenario e obriga a repensar non só as estratexias regulatorias mais tamén, alén diso, como limitar do poder das súas propietarias, as grandes corporacións privadas coñecidas como Big Tech. Google-Amazon-Facebook e Microsoft: as Gafam A diferenza dos sistemas anteriores de intelixencia artificial, os de intelixencia artificial xenerativa caracterízanse polo seu gran porte, isto é, por precisaren inxentes cantidades de dados, de traballo especializado e de recursos financeiros só ao alcance de grandes empresas. De aí que sexan as Gafam estadounidenses (Google-Amazon-Facebook-Microsoft), previa adquisición de modelos desenvolvidos con financiamento público por universidades ou empresas pequenas, as protagonistas desta nova fase da intelixencia artificial. Outra das características diferenciais da intelixencia artificial xenerativa é a súa capacidade para obteren resultados diversos e que nin tan sequer as súas deseñadoras son capaces de prever. Un programa concibido orixinariamente para elaborar textos pode tamén programar, escreber música, etc. Se alguén procurase no Google ‘Lula coroação’, o buscador suxería a procura ‘Lula corrupção’ O mesmo acontece cos deseñados para produciren outros contidos como imaxes, sons, etc. Isto fai que a opacidade destes sistemas sexa moito maior que a dos seus predecesores e, con ela, tamén sexa máis difícil o seu control e supervisión pública e social e a diferenciación entre os contidos producidos por eles e os de criación humana ou entre eles e a realidade. E, como consecuencia do anterior, a cadea de valor –as estratexias de colocación no mercado e de uso– destes sistemas de intelixencia artificial xenerativa son tamén máis complexos e, por iso, tamén resulta máis difícil atribuír obrigas e responsabilidades. Así, por exemplo, se un destes sistemas é capaz de criar noticias falsas (sob a forma de vídeos ou imaxes) indistinguíbeis dunha noticia real, que suxeito debe responder legalmente: o fornecedor do sistema ou o seu utilizador? Tendo en conta que, normalmente, o utilizador executa o modelo desde os servidores do fornecedor que é, como xa foi indicado, unha desas Big Tech. Converxencia tecnolóxica Alén do máis, estes novos sistemas de intelixencia artificial xenerativa impulsan un proceso de converxencia tecnolóxica similar ao vivido hai case vinte anos cando o móbil virou plataforma multimedia. Na actualidade, a diferenza entre plataformas e buscadores de acceso a Internet e sistemas de intelixencia artificial xenerativa é de cada vez menos clara: Microsoft xa incorpora o ChatGPT ao seu buscador Bing entanto Google fai o mesmo co sistema Bard. O perigo que tal supón para a xa precaria neutralidade das redes é evidente e, do meu ponto de vista, obriga a tratar as plataformas como medios de comunicación, isto é, a suxeitalas ás mesmas responsabilidades que teñen os medios e as empresas xornalísticas. Un exemplo práctico pode ilustrar a magnitude do desafío. A semana pasada, cando o parlamento brasileiro se dispuña a tomar en consideración unha proposta lexislativa para enfrentar as fake news –debate finalmente adiado pola presión das Big Tech– e mentres o novo rei británico ía ser coroado, se alguén procurase no Google por “Lula coroação”, o buscador suxería a procura “Lula corrupção”. A mesma procura referida ao Bolsonaro daba como resultado a suxestión “Bolsonaro coração”. Non hai máis comentarios. Seguiremos, con certeza, falando de intelixencia artificial.