Menciñeiros do ánimo

Creo que o empeño é normalmente necesario para alcanzar o éxito. Pero de aí a pensar que todo me vai a ir ben simplemente por ir pola vida sorrindo a destra e sinistra e con sorriso de anuncio de dentífrico, hai un bo treito. Con todo, metidos como estamos nun mundo de frenesí e de colle o diñeiro e corre, cada vez abundan máis os "menciñeiros do ánimo", como eu os chamo. Falo deses gurús da motivación que se inchan a vender libros –polo menos téntano–, a dar conferencias e a poñer as súas eslamiadas mensaxes nas redes, nos seus blogues e nas entrevistas que lles fan os medios de comunicación. Este pensamento, en teoría positivo, pero que a miúdo carece do máis importante, que é precisamente de pensamento, acaba sendo bastante inútil e ata tóxico. Inútil se acabas non facéndolle nin maldito caso e tóxico se lle fas demasiado. Ten unha grave enfermidade, quedou sen traballo ou non pode pagar a hipoteca e vano a desafiuzar? Pois alegría e todo vai ir ben. Libros de autoaxuda Os denominados libros de autoaxuda prodíganse en mensaxes que no mellor dos casos son de sentido común, pero que con frecuencia ou son inocuos ou, peor aínda, poden sernos prexudiciais. Entre as frases máis desafortunadas destes apóstolos do pensamento ilusorio están as do tipo: "Se loitas e afrontas con optimismo e/o con fe –dependendo do caso–, tal ou cal infortunio, superaralo". Aí inclúense ata as enfermidades, o que vén ser: "Que te cure Deus". Sen negar a bondade de afrontar os males con bo ánimo, e no caso dos crentes tamén coa axuda da súa fe, non creo que encomendalo todo, ou sobre todo, ao sorriso e á axuda divina, sexa a mellor das maneiras de abordar un problema serio, e menos aínda unha grave enfermidade. Chegados a este punto non me resisto a contarlles un chiste no que un home que paseaba polo bordo dun cantil escorregou, pero durante a caída logrou suxeitarse á rama dunha árbore enraizada na parede do barranco. Colgado da rama gritaba desesperadamente: "Hai alguén aí?". De súpeto unha voz do máis aló díxolle que se soltase, xa que uns anxos encargaríanse de suxeitalo e depositalo suavemente e san e salvo no chan. O home deu educadamente as grazas á voz e seguiu berrando: "Hai alguén máis?". Os libros de autoaxuda non son un invento recente, é certo, aínda que si de publicación crecente. Os primeiros apareceron a mediados do século XIX, pero é desde finais do século pasado cando comezaron a publicarse por ducias, despois por centos e xa por miles. Para min é un contrasenso denominalos libros "de autoaxuda". Se realmente o fosen, significaría que abondamos nós mesmos para saír da fochanca ou do pozo e, polo tanto, non necesitariamos ese libro co que o seu autor quere, supostamente, axudarnos. Pensar en positivo é bo, pero non esquezamos o máis importante, que é pensar Pensar, tamén en positivo O "aleluia" do pensamento positivo, cando ten fundamento científico e se expón con rigor por quen sabe de que fala, non só ten interese como coñecemento en si mesmo, senón que pode, efectivamente, resultarnos de valor na nosa azarosa vida. Pero a miúdo este tipo de pensamento "livián" non é inocuo, como dixen, e quen estudan o seu efecto con rigor científico indican que pode causar nas persoas un forte sentimento de culpabilidade ou incapacidade por non seren capaces de enfrontarse aos problemas cunha actitude positiva, mesmo entusiasta. "Conseguirás todo o que te propoñas", adoitan dicir. Poderás curarte, levar ao éxito o teu proxecto emprendedor ou ser tan feliz como unha perdiz. Con todo, do mesmo xeito que se non comes non vivirás non significa que vivirás eternamente se comes a diario, que non poidas se non queres non significa que lograrás todo o que te propoñas sen máis que querelo. Entre os miles de libros de autoaxuda que se escribiron nos últimos anos hai moitos títulos suxestivos, algo que, por outra banda, forma parte do márketing no que se envolven e co que queren envolvernos: "O teu éxito é inevitable", "O poder de crer en ti" ou "Ti podes", son algúns exemplos. Usei ChatGPT para que me fixese suxestións de títulos para un hipotético libro deste tipo e non o fixo nada mal: "Renace hoxe", "Reluce por dentro", "Pasos cara ao éxito", "Eleva o teu ser" e "Transforma e triunfa", díxome a máquina nun airiño. Visto o ben que ChatGPT imita o discurso melifluo de moitos destes libros, temo que pronto asistiremos a unha sobreprodución dos mesmos, así que os aeroportos terán que dedicarlles non un andel, como agora, senón a tenda enteira. En resumo, pensar en positivo é bo, pero non esquezamos o máis importante, que é pensar.