O libro dos amigos de Franco Grande

Houbo un tempo en que un se podía cruzar na rúa do Vilar con Carlos Maside, don Ramón Otero Pedrayo ou don Fermín Bouza-Brey, unha época onde todo o galeguismo que resistía no país pasaba pola Rosaleda, pola casa de Domingo García-Sabell, ou por Xelmírez, 15-4º. Quen primeiro se preocupou de deixar testemuña persoal do vivido na Compostela dos anos cincuenta foi Xosé Luís Franco Grande (Tomiño, 1936-Vigo, 2020) no libro Os anos escuros I. A resistencia cultural da xeración da noite (1954-1960), editado en Xerais en 1985 e reeditado posteriormente en Galaxia en 2004 cunha lixeira modificación no título e con novos capítulos. Unha obra de Franco Grande que complementa e enriquece os libros anteriores é A ilusión da esperanza. De Cabanillas a Baixeras, publicada en 1991 en Edicións do Cumio e que terá unha nova edición en Galaxia en 2019 baixo o título A ilusión da esperanza. De Cabanillas a Xulio Ríos. Só un autor que era plenamente consciente do grave que é que un pobo non teña memoria histórica, que dominaba maxistralmente a arte do retrato, que posuía unha memoria prodixiosa e que prefería a simpatía á xustiza, porque, como el dicía, "a simpatía é sempre xenerosa, a xustiza nunca", só un escritor así podía deixarnos un libro que é todo un tributo aos amigos. Franco Grande, que nunca ocultou a súa admiración por Ramón Piñeiro, aínda que os dous vivirán un certo distanciamento nun determinado momento, quixo expresar no título desta obra o mellor que segundo el fixo Piñeiro: darlle a ilusión da esperanza á súa xeración, a aquela mocidade dos anos cincuenta da que el formou parte desde que chegou a Compostela para estudar Dereito. As páxinas deste libro inícianse co retrato de Ramón Cabanillas, unha figura venerábel que Franco Grande coñece na Rosaleda en 1957, cando o poeta de Cambados regresa a Galiza e é xa un home velliño, engurrado como unha uva pasa. Diante del, aquel mozo de Tomiño sente a mesma emoción que tería diante de Curros ou de Pondal. Outro dos mellores retratos do libro é o de don Ramón Otero Pedrayo. De Otero destaca a súa vitalidade, o seu culto á mocidade, a súa esperanza naquela nova xeración que el tanto tratou na súa época de catedrático da Universidade e que tanto alegrou o seu corazón. E como en moitas outras páxinas, non falta a anécdota que define a personalidade de quen se fala. Conta Franco Grande que Otero devecía por coñecer o interior dun convento de clausura de Santiago e que un día, coa complicidade de Domingo García-Sabell, foi presentado por este á comunidade relixiosa como un eminente médico que estaba de paso pola cidade. E don Ramón, con 66 anos, fonendo en man e falando en latín, fixo un recoñecemento exhaustivo da monxa, confirmou o primeiro diagnóstico de García-Sabell e discrepou totalmente na dieta, recomendándolle comida abundante e moito sol, nun convento de clausura! Aquelas monxas nunca deixarían de preguntarlle a Domingo García-Sabel polo Dr. Otero. Velaquí un libro delicioso, para coñecermos case na intimidade aquelas grandes figuras e unha nova xeración, cando o futuro comezaba.