Radiografía electoral: o PSD encamíñase a un Goberno en minoría e marcado pola inestabilidade en Portugal

O presidente portugués, Marcelo Rebelo de Sousa (Partido Social Democrata, PSD), recibirá a terza feira o Pessoas-Animais-Natureza (PAN), a forza máis pequena da nova Assembleia da República, no inicio das reunións con todas as formacións con representación tras as eleccións do domingo, que se estenderán até o 20 de marzo, o día no que se verá con Luís Montenegro, líder do conservador PSD e da Aliança Democrática (AD), que tamén acolle o CDS-Partido Popular e o Partido Popular Monárquico (PPM). Ese mesmo día transcenderán os resultados da emigración, que reparte catro dos 230 escanos, dous na circunscrición electoral correspondente a Europa e outros dous na do resto do mundo. Até coñecer eses resultados ningunha formación poderá considerarse gañadora duns comicios moi igualados e que rexistraron unha baixada da abstención de até oito puntos. A falta destes datos, a AD fica situada como primeira forza con 29,49% dos sufraxios e 79 escanos, con 50.000 votos máis que o Partido Socialista (PS), que quedou en 28,66% e 77 lexisladoras e lexisladores, perdendo a maioría absoluta, doce puntos porcentuais e máis de 40 asentos. É precisamente a baixada desta última formación logo da dimisión do primeiro ministro António Costa, investigado nunha trama de corrupción -o que provocou o adianto electoral-, a causante da vitoria conservadora, tras perder a AD un punto porcentual en comparación cos resultados das forzas que integran a coalición en 2022. Con todo, obtivo dous escanos máis que daquela. No tocante á extrema dereita do Chega, confirmou as previsións das enquisas e superou o millón de papeletas con 18,06%, case que triplicando o resultado dos últimos comicios lexislativos e pasando de 12 a 48 postos no Parlamento. O seu candidato, André Ventura, prometeu loitar por “liberar Portugal da esquerda e da extrema esquerda”, e reiterou a súa intención de entrar no Goberno conservador, subliñando que “só un líder moi irresponsábel deixará o PS gobernar cando temos nas mans facer un Goberno de cambio”. Todo isto entre críticas a Rebelo de Sousa, ao que instou a “escoitar” os resultados electorais tras divulgar o semanario Expresso que pretendía frear calquera acordo entre a AD e o Chega. Sexa como for, en 17 dos 20 círculos electorais portugueses o Chega fíxose cunha trintena de escanos que ostentaba o PS. En cuarta posición finalizou a Iniciativa Liberal (IL), que repetiu con arredor de 5% dos votos e oito asentos, xusto por diante do Bloco de Esquerda (BE), que tamén replicou o 4,46% e os cinco escanos de xaneiro de 2022. Pola súa parte, a Coligação Democrática Unitária (CDU), que xunta comunistas e ecoloxistas, perdeu un punto porcentual (3,3%) e dous postos, asegurándose catro parlamentarias e parlamentarios, a mesma cifra que o progresista Livre, que terá grupo parlamentario tras alcanzar 3,26%, medrando dous puntos e tres postos. A última forza representada é o PAN, tamén progresista mais aberto a pactos cos conservadores, mantendo a deputada que tiña cun lixeiro aumento de votos até 1,93%. A suba da extrema dereita en Portugal non só se reflicte co Chega, pois a Alternativa Democrática Nacional (ADN) estivo a piques de entrar no Hemiciclo con 1,63% e máis de 100.000 votos. Non obstante, xa ten dereito a recibir financiamento público. Un goberno curto Unha vez coñecidos os resultados da emigración, o presidente designará un novo primeiro ministro, unha posición que todo indica que ocupará Montenegro, que na noite electoral defendeu a “expectativa fundada” de ser o nomeado, asegurando que “cumprirei a miña palabra”, en referencia á súa negativa durante a campaña de asinar calquera acordo de Goberno coa ultradereita. O líder do PS, Pedro Nuno Santos, corroborou que non contan cunha maioría e recalcou que encabezarán a oposición á AD. Ao tempo, explicou que non obstaculizarán un Goberno conservador en minoría, mais comunicou á “AD que non conte co PS para gobernar”. Amais, o secretario xeral adxunto da formación, João Torres, afirmou que “ninguén espera do PS que viabilice orzamentos da dereita”. A pesar das palabras de Montenegro, sectores do PSD e a AD non ven problema en negociar un acordo con Ventura. Así e todo, dirixentes da coalición trasladaron ao Diário de Notícias unha “opinión case unánime”, que o vindeiro Executivo “terá unha vida curta, mais deberá aprobar polo menos un orzamento”, algo imposíbel sen o apoio do Chega, co que suma maioría absoluta, ou a abstención do PS. No caso de que Montenegro non logre a aprobación do lexislativo, o presidente luso podería nomear un primeiro ministro provisorio para pilotar o país de cara a unhas eleccións medio ano despois, o prazo mínimo fixado pola Carta Magna para volver convocar comicios. Se o líder do PSD é finalmente validado como primeiro ministro, ábrese un período até setembro de 2025 no que en calquera momento poderían convocarse eleccións. A partir dese mes, Rebelo de Sousa non pode disolver a Assembleia ao entrar no semestre previo ás eleccións presidenciais. En paralelo, o portal Observador adianta que se tratará dun Gabinete para "a xestión do día a día" e "para o combate", co obxectivo principal de “gobernar á espera de ser derrubado e usar as novas eleccións para conquistar unha maioría reforzada”, como fixera Costa en 2022 ou o conservador Aníbal Cavaco Silva (PSD) en 1987. O crecemento do Chega responde a que esas ideas "xa estaban alí" Vicente Valentim, politólogo da Universidade de Oxford, detallou ao luso Público que “o crecemento rápido” da extrema dereita do Chega “explícase porque as ideas xa estaban alí”, detallando que tamén se enmarca na suba da ultradereita a nivel da Unión Europea, que desenvolverá unhas eleccións ao Parlamento comunitario en xuño que revelarán o peso destas formacións. Á vez, apunta que “a velocidade é extremadamente relevante” para estes partidos. No caso do Chega, que entrou no lexislativo cun deputado en 2019, a súa alza viuse acompañada dunha importante promoción mediática desde que obtivo representación, o que o levou a converterse na terceira forza de sempre en Portugal con máis escanos na Assembleia. “Algúns dos partidos que elixiron moitos lexisladores teñen ideas que poderían ir en contra dos dereitos fundamentais, especialmente os dereitos das mulleres”, laiouse á axencia AP Isabel Fernandes, oficial de Policía de 53 anos, que admitiu que esta situación lle provoca temor.