A vivenda está a converter nun artigo de luxo para miles de galegos. Segundo os últimos dados do Instituto Galego de Estatística (IGE), referidos a 2019, os galegos destinan de media para sufragar o alugueiro o 26,9% do seu salario. Porén, un 38,5% dos mesmos vense obrigados a dedicar 42% do seu soldo. Ademais, dedican á compra da primeira vivenda 15,7% dos seus ingresos, unha cantidade só superada no ámbito estatal polos cidadáns das Balears.
A situación agravouse desde o inicio da pandemia. A esta dinámica contribúe a alza do prezo da vivenda en aluguer ou propiedade nas dúas últimas anualidades, con Galiza incrementando o valor dos inmóbeis por riba da media do Estado. Sen ir máis lonxe, en 2020 Lugo encabeza a suba do prezo da vivenda libre, cun aumento de 12,5%. Pola súa banda, o portal inmobiliario Idealista no seu informe para 2020 recolle que Ourense é a cidade do Estado onde máis sube o aluguer, cun aumento de 11,5%, ocupando Lugo o quinto lugar nesa lista cunha alza de 6,8% e rexistrando para a media galega un incremento nos prezos de 7,1%.
A suba dos prezos
A suba dos prezos da vivenda contrasta co elevado número de inmóbeis baleiros. Segundo un informe elaborado Federación Galega de Empresas Inmobiliarias (Fegein), Galiza é o territorio do Estado coa maior porcentaxe de casas e pisos desocupados, até sumar 330.000 inmóbeis baleiros para un parque de 1,6 millóns de vivendas rexistradas, o que significa o 20,6% do parque total e cinco puntos por media da riba estatal de 13,7%. A porcentaxe máis elevada de vivendas desocupadas concéntrase nos núcleos de poboación de menos de 20.000 habitantes, coas comarcas coruñesas acumulando 125.000 vivendas baleiras, as pontevedresas 85.000, as ourensáns 65.000 e as luguesas 55.000.
A cidade da Coruña dispón de 18.500 vivendas sen ocupar e Vigo conta con 17.600 inmóbeis baleiros. A continuación sitúase Ourense con 14.900 e Lugo con 11.600, colocándose nos postos de cola Ferrol con 9.000 e Pontevedra con 6.200. Os dados de desocupación nas grandes urbes son moi inferiores aos dos concellos rurais, rexistrando algún deles máis de 40% das vivendas baleiras. A este respecto, os últimos dados do Instituto Nacional de Estatística (INE), relativos a 2020, indican que o 41,7% do total das vivendas das comarcas ourensáns non están ocupadas, sendo esta cifra de 33,3% nas comarcas luguesas, de 27,3% nas comarcas coruñesas e de 22,4% nas comarcas pontevedresas.
2.735 de 330.000 inmóbeis baleiros existentes na Galiza son de titularidade estatal. Concretamente o seu propietario é a Sociedade de Xestión de Activos Procedentes da Reestruturación Bancaria (Sareb), popularmente coñecido como o banco malo. A parte máis significada destas vivendas sitúanse en Vigo e A Coruña, onde segundo Fegein hai 650 e 1.200 demandantes de vivenda. Neste sentido desde a patronal inmobiliaria teñen reclamado ao Estado a súa cesión á Xunta para pór en marcha un parque de vivendas públicas destinado ás rendas máis baixas.
82 vivendas protexidas en 5 anos
A caída da promocións da vivenda protexida na Galiza, que nos últimos se teñen colocado en mínimos de toda a serie histórica, agrava o problema. Segundo os dados do IGE, entre 2015 e 2019 téñense concedido licencias para 12.734 vivendas, das cales só 82 contan coa clasificación de protexida. Ao tempo, no mesmo período remátanse 165 vivendas protexidas dun volume de 8.855, o que representa menos de 2% . A ligazón entre o volume da vivenda protexida e o prezo de venda e aluguer da vivenda libre é evidente. Porén, como sinala o sociólogo, Jesús Leal Maldonado “a vivenda sería a irmá pobre do Estado de benestar español, non só pola escaseza de recursos que se lle aplica senón sobre todo pola concepción que se ten do acceso a este ben necesario, na medida que se trata como unha necesidade cuxa satisfacción corresponde en gran medida a outros elementos que conforman o sistema de benestar no seu conxunto como sería neste caso o mercado inmobiliario”.
A necesidade dun maior número de vivendas protexidas debe de ir acompañada dun cambio normativo. A este respecto, un dos grandes especialistas na materia, o economista, Julio Rodríguez López defende que “os adquirentes destas vivendas non debían superar uns determinados ingresos, as vivendas haberían de destinarse a residencia habitual, o prezo de venda non debería superar un determinado nivel os abusos da discrecionalidade nas autorizacións das cualificacións deberían corrixirse e cando hai un problema de oferta de vivenda de alugueiro, as políticas públicas deben incentivar a oferta e a demanda”.
Que políticas públicas de vivenda?
Está por ver o alcance e as consecuencias da nova normativa do aluguer anunciada polo Executivo do Estado. A falla de verificar a súa concreción e a disposición do Goberno galego por aplicala, a mesma non pode ser presentada como unha substitución das políticas de impulso á vivenda protexida, desaparecidas das prioridades gobernamentais desde a chegada de Núñez Feixoo á presidencia da Xunta.
