"A épica do coração" é o título do discurso co que a escritora brasileira ingresará na RAG como académica de honra. A palabra “coração” forma parte tamén dun dos títulos dos tres libros cos que de maneira máis intensa a autora se ten referido a súa orixe galega, a novela A República dos Sonhos, e os libros de non ficción Coração Andarilho máis o Livro das Horas.
Autora dunha sólida obra que a fixo merecedora de innumerábeis premios e recoñecemento internacional, a súa orixe como neta de emigrantes agromará de maneira especial na súa obra, tanto nos libros claramente memorialísticos como na súa novela A República dos Sonhos na que evoca o desterro dos seus avós, naturais de Cotobade.
“Via neles, antes mesmo de conhecer Cotobade, as aldeias que abandonaram para tentar a vida na América. Eu já começava a intuir a dor de perder uma pátria mesmo quando se ganhou em troca o Brasil e uma família"
![Publicidade 196064]()
Nélida Piñón naceu en Vila Isabel, en Rio de Janeiro mais a orixe galega vai impresa na propia forma de se chamar, unha maneira de recuperar, cambiando as letras, o nome Daniel de seu avó galego. Dos 10 aos 12 anos, a escritora viviría en Cotobade, unha etapa que ía marcar a súa biografía e a uniría de maneira aínda máis intensa coa terra. “Naquela aldeia, não havia entraves para mim. Enlaçava os rastros brasileiros e as pegadas galegas sem sofrer. E ainda que no início encontrasse dificuldade de repetir os nomes das aldeias de Cotobade, que eram treze, intuia que de cada localidade gotejava um sange também meu”, explica desa vinculación coa terra da que provia en Coração andarilho, un libro que, desde o propio título fala da condición emigrante que lle vén das xeracións que a precederon. Tanto nai como pai teñen en Cotobade a súa orixe. Carmen Cuiñas Piñón, a nai, nacera xa no Brasil mais a familia procedía de Carballedo, no concello de Cotobade, o mesmo do que era natural, de Borela neste caso, seu pai Lino Piñón Muíños.
As cartas da emigración que tardan en se abrir
“Detectava nos avós Amada e Daniel uma carência resultante da perda da pátria esmaecida no horizonte. Como se lhes faltassen no pátio da casa, construída pelo avô, as notas musicais oriundas da gaita de fole que cruzava o céu das aldeias galegas”, escribe no Livro das Horas, a obra propiamente memorialística que dedica a seu pai. A memoria dos avós, a perda da emigración, a dor da distancia está tamén presente nas evocacións do libro: “Via neles, antes mesmo de conhecer Cotobade, as aldeias que abandonaram para tentar a vida na América. Eu já começava a intuir a dor de perder uma pátria mesmo quando se ganhou em troca o Brasil e uma família. Como esperar que, na velhice, apartassem das suas vidas os vestígios de Cotobade?”.
“Talvez temesse o que continham, de saber que haviam enterrado á mae, Isolina, sem o pranto do filho, Lino. Á época, como chegar a tempo para as despedidas?”,
![Publicidade 197648]()
A escritora que teoriza sobre a relevancia da reconstrucción literaria do pasado expón no Livro das Horas esa maneira dupla de se formar, o ser brasileira e o sentirse á vez emigrante por herdanza: “Herdei também o imaginário dos imigrantes que me inocularam dupla visão, representada
por uma família que ao mesmo tempo servia á nação brasileira e á aldeia do concelho de
Cotobade, cujo espírito, alinhado ao sonho da minha pátria, deu-me a medida do sonho”.
Só cando a emigración se vive na propia carne, cando a casa se vacía e a familia está a milleiros de quilómetros é posíbel relatar como Nélida Piñón un non retorno difícil de asumir. O episodio no que escribe o temor do pai que garda as cartas recibidas desde Borela unha semana por medo ao que elas conteñen foi, sen dúbida, unha sensación compartida por milleiros de galegos e galegas que fixeron a súa vida alén mar. “Talvez temesse o que continham, de saber que haviam enterrado á mae, Isolina, sem o pranto do filho, Lino. Á época, como chegar a tempo para as despedidas?”, escribe Nélida Piñón, autora que regresa máis unha vez a Galiza para converterse en académica de honra da súa lingua.
