O día das Letras Galegas deste ano é para Xela Arias, mais diferentes colectivos e institucións culturais continúan a reivindicar o dereito do escritor Ricardo Carvalho Calero a que se homenaxee a súa figura. A última en lembrar que o ano pasado a pandemia truncou practicamente toda a axenda de actividades prevista desde distintas organizacións foi a Federación Galiza Cultura.
"Demandamos das institucións que se prolongara até este ano esa conmemoración como se está a facer coa maioría dos eventos (véxase o Xacobeo) mais non obtivemos resposta favorábel", lamentaron a diferencia de trato nas súas redes sociais.
Para dar a coñecer, pola súa conta, máis sobre o autor ferrolán, a entidade organizou unha palestra en liña. "Quixemos facer esta celebración máis unha vez, pero vímonos na obriga de aprazala e cancelar as actividades presenciais agardando mellores circunstancias, mais non podemos adiar por máis tempo a nosa homenaxe e difusión, tan necesaria, deste persoeiro a quen tanto debe a nosa lingua e cultura", xustificaron.
E María Pilar García Negro e Manuel Castelao Mexuto, dous dos expertos neste creador, falaron e falaron con paixón da traxectoria de Carvalho, que brindou pezas de narrativa, teatro e poesía, así como crítica literaria, ao patrimonio cultural galego.
Coa intervención inicial de María Victoria Carvalho-Calero Ramos para agradecer esta nova lembranza, as expertas aludiron a distintas facetas da obra do que tamén foi profesor. Desde o punto de vista de García Negro, o decorrer da vida do escritor tivo moita relación con "acontecementos históricos decisivos". Desde o seu nacemento o mesmo ano que se deixou ver o cometa Halley até o seu pasamento o seu carácter e, en consecuencia a súa base como creador, foron facéndose coa "primeira Guerra Mundial, a ditadura militar de Primo de Rivera, a II República, o tormento e a tormenta da Guerra Civil...".
Carvalho, reflexionou a escritora, sufriu directamente a represión e tamén viu a monarquía, a Constitución e o Estatuto de Autonomía da Galiza, fitos todos eles que foron "determinantes na vida e na obra".
Aposta no nacionalismo
Deixou pegada, igualmente, a súa "ausencia forzosa da terra, á que non volveu até 1941" a súa estadía de dous anos no cárcere "condenado por separatista". Pero eses feitos non fixeron outra cousa, explicou, que reafirmar as súas "conviccións democráticas e nacionalistas". Xa estivera en contacto con referentes do galeguismo como Risco, Castelao, Otero Pedrayo e Florentino Cuevillas.
Houbo un tempo no que non lle foi posíbel publicar pero "seguiu cultivando a arte literaria galega", mesmo despois da xubilación como docente. Neste sentido, Castelao Mexuto destacou a faceta do ferrolán como autor teatral e criticou que nin nas Letras Galegas que eran para el o Centro Dramático Galego escollese representar unha das súas obras, pois a programación era anterior á pandemia.
Teatro e narrativa
"El non escribía teatro para ler", indicou, pois o que quería era introducir ao público e que fosen pezas representadas. Alude ao ano 1948, cando a pesar de estar nunha mala situación foi quen de "escribir tres pezas e dúas de gran calidade".
"Consegue que a penuria que o abafa non afecte; non é unha fuxida senón unha forma de protestar activamente e anticipar unha Galiza diferente", reflexiona o conferenciante, que louva a facilidade de Carvalho para coller cada tradición da escrita e reelaborala á súa conveniencia.
Tamén cultivou a narrativa, como lembrou García-Negro, repasando os títulos dalgunhas das súas pezas máis significativas. Por exemplo, falou da novela do 51, que presentou en galego en "tempos de absoluta miseria e represión" á lingua porque o franquismo retomou esta animadversión. Aliás, Ricardo Carvalho Calero foi un "gran orador" e "sentíase e era un poeta", engadiu Castelao Mexuto. E o seu papel como crítico literario foi outro traballo que sumar á súa extensa actividade e traxectoria vital.