O acto de presentación do ditame sobre a amnistía preparado por Sumar e En Comú Podem, foi moi interesante. Na miña opinión, é un paso adiante importante da esquerda española. Pero con algunhas contradicións demasiado visíbeis. Unha que non é precisamente menor é o discurso "coscubielista" (antiindependentista) da maioría dos intervenientes cataláns, supoño que afíns a En Comú Podem. Sería curioso, pero podería pasar, que a esquerda española se movese con máis rigor e profundidade, e realismo, que os seus aliados cataláns.
De feito, non foi un acto senón dous, e curiosamente non polo formato —que xa o era, de dúas partes—, senón máis ben, pola nacionalidade. Todos os intervenientes españois fixeron intervencións moi sensatas e rigorosas, pondo o foco e as razóns para a amnistía na actuación do Estado. En cambio, as intervenientes catalás parecían máis preocupadas porque o independentismo se arrepentise do que fixera en 2017. Probabelmente a competencia política local e a inclinación dos Comuns cara ao españolismo e a irritación antiindependentista pesan demasiado. A excepción, unha vez máis, foi Jaume Asens, que segue situado onde estivo sempre, loitando dunha maneira moi honrada por tender pontes entre o que el chama as forzas catalanistas e a esquerda española.
Das intervencións, quedarei con dous puntos que me pareceron esenciais. Un, explicado perfectamente por Nicolás García Rivas cando dixo que a razón que xustifica que a amnistía se deba aplicar aos defensores da autodeterminación é que, aínda que esta non sexa constitucional —dixo el—, tampouco é constitucional criminalizar a defensa dunha idea política concreta. E o segundo punto, explicado por Joaquín Urías, que volteou o debate sobre a igualdade de todos ante unha lei como esta, cando explicou que esa igualdade ante a lei é precisamente o que non existiu no trato xudicial aos independentistas e o que hai que reparar.
En vista disto, creo que sería moi inxusto non recoñecer que a asunción formal deste discurso por unha forza política española como Sumar, con Yolanda Díaz presidindo o acto, é un bo paso adiante. Destacábel. Podemos discutir —todos os intervenientes negárono, pero é evidente— se este paso adiante é pola necesidade dos votos ou se vai máis aló. Asens dixo que precisamente se trataba de evitar isto, que fose algo conxuntural. E eu creo que o desenvolvemento intelectual feito por Pérez Royo, Urías e García Rivas demostra que, polo menos nunha parte da esquerda española, instalouse firmemente unha crítica á actuación do Estado español que non é conxuntural nin se defende por interese. Explícanse demasiado ben como para non crer o que din.
No capítulo dos peros, dous detalles. Un, como dixen antes, as intervencións catalás. E o segundo, que recoñezo que pode ser discutíbel, pero que é o miolo do asunto. De cando en vez, os intervenientes destacaron que esta lei de amnistía debía ser unha segunda fase, despois dos indultos e as modificacións lexislativas, dun proceso de recuperación da política e da capacidade de resolver por vías políticas o conflito político catalán. Moi ben. Pero cal é o conflito político catalán e como se pode resolver? Concretamente: é ou non é co voto dos cidadáns e é ou non é votando se queremos converternos nun país independente?
Entendo que Sumar diga que abrir esta caixa de Pandora agora é facer imposíbel a investidura. Mais a esquerda española debe ser consciente de que a súa interesada indefinición cando se trata de propor cambios en Catalunya xa nos decepcionou demasiado e calquera ambigüidade ponnos nerviosos. Por dicilo así.
