Cando estabamos pendentes das Tanxugueiras chegou aos cines comerciais (penso que xa estivera en Cineuropa) a última película de Kenneth Branagh, Belfast, unha mirada desde a infancia sobre unha cidade nos inicios do que se denominou 'The Troubles', os problemas, cando era unha situación de discriminación social. Coincidiu tamén co cincuenta aniversario do 'Bloody Sunday', o domingo sanguento, cando as tropas británicas asasinaron a 13 manifestantes (outro máis morrería no hospital días despois) nas rúas de Derry o 30 de xaneiro de 1972.
A película comeza cunhas vistas da cidade de Belfast, destacando a cor amarelada das grúas pórtico dos antigos estaleiros H&W (Harland and Wolff) onde se construíu o Titanic, hoxe convertidos principalmente nunha atracción turística, imaxe dun novo tempo. Neses estaleiros, durante un século a principal industria de Belfast, os católicos estaban vetados polos sindicatos controlados polos protestantes, mostra dunha discriminación histórica. As grúas, coñecidas como Sansón e Goliat, son o símbolo dunha cidade, e fórono dunha cidade dividida. Tamén se recrea a cámara nos murais, e os que mostra xa non teñen, aparentemente, ese contido radical que tiveron até hai pouco. Agora quere ser unha cidade para vivir. Logo, a cámara xa nos leva cara á vida en branco e negro, cara á violencia que emerxe a finais da década de 1950, unha violencia sectaria e xenocida. Violencia que levou á chegada das tropas británicas que, nun principio, foron ben recibidas nas comunidades católicas. "We cheered the soldiers and jeered the cops", como conta o escritor Fintan O´Toole, é dicir, os católicos aclamaron aos soldados e facían burla dos policías, pois estes eran todos protestantes e lealistas, vamos, que non eran de confianza.
As tropas viñan para se intercalar entre as dúas comunidades e as comunidades católicas sentíronse protexidas entendendo nun principio que ían ser neutrais. Mais a ilusión durou moi pouco e pronto foron vistas como unha forza de ocupación que exercía a violencia indiscriminadamente. O 30 de xaneiro de 1972 foi o día clave para que a violencia tomara un novo rumbo, violencia que chegou até os acordos de paz do Venres Santo de 1998 en que volve a cor aos seis condados, aínda que sempre aparece algunha nube negra no horizonte, agora por mor dos acordos do Brexit e a fronteira a cen anos da súa creación.
Hai algúns barrios, como o Shankill en Belfast, onde se palpa o sectarismo dunha clase traballadora sen moitas expectativas de futuro e onde aínda cabalga Guillermo de Orange brandindo a espada nos murais pintados nos pinchóns das casas de arquitectura moi humilde. Ou seguen os muros, como o Peace Wall entre Falls Road e Sankill, separando as dúas comunidades, aínda que había acordo político de derrubalos. Hoxe funcionan tamén como atracción turística polos murais, pero as portas pechan ou pechaban hai uns anos pola noite. O taxista que nos fixo o percorrido en 2003 parou diante del, colleu uns rotuladores e animounos a que escribiramos algo.
Pese a estas degradacións as paisaxes de Irlanda do Norte convidan ao sosego. Transmiten quietude e beleza e fan semellar imposible que aquí se dera tanta violencia. E a violencia, que aparece na película non chegou de repente, ten un fondo histórico, mais na década de 1960 colle un novo carisma cando a poboación católica comezou a reivindicar os seus dereitos máis elementais, a protestar pola situación de discriminación e marxinación. A resposta foi a detención sen xuízo, a queima das casas, a expulsión dos barrios nos que vivían (eran os católicos os que tiñan que fuxir, non os protestantes, aínda que algún marchara), a violencia por parte dos seus veciños de toda a vida, os protestantes; tamén o medre do IRA. Unha vida en branco e negro que a maioría non quere que volva. Mais tantos anos de violencia xeran estruturas e situacións difíciles de romper.
