Os impactos ambientais das guerras

Os conflitos armados teñen diversos nomes. O máis común é guerra, se ben poderiamos empregar outros como ocupación, xenocidio ou mesmo holocausto. Sobrepasamos actualmente seis dos nove indicadores do metabolismo do planeta/sistema Terra para que esta teña funcionalidade sen poñer en perigo a humanidade. Estes indicadores son os fluxos bioxeoquímicos, a auga doce, cambios nos sistemas terrestres, a integridade da biosfera, o cambio climático e as “novas entidades”, é dicir, compostos que non existían no medio previamente (plásticos, pesticidas). A guerra, ou a mera actividade militar, contribúe de xeito moi significativo a exceder os límites. Os danos ambientais das guerras comezan antes que estas, pois hai que crear e manter as forzas militares que consumen multitude de recursos. En primeiro lugar, a extracción a gran escala de materias primas como ferro e outros metais así como terras raras, auga e combustibles fósiles. Toda actividade militar require gran cantidade de enerxía e isto vai aparellado a grandes emisións de CO2. A actividade militar é responsábel do 5,5% de todas as emisións de gases de efecto invernadoiro Estímase que a actividade militar é responsable do 5,5% de todas as emisións de gases de efecto invernadoiro, máis que países enteiros como Rusia ou Xapón. Igualmente estímase que a superficie do planeta empregada en bases, áreas de adestramento e probas pode estar entre o 1 e o 6% da mesma co conseguinte deterioro destas zonas tanto terrestres como mariñas. O material militar precisa ser renovado en ciclos moi curtos polo que se xeran residuos a grande escala que acaban abandonados, explosionados ou afundidos no mar; é unha práctica común que os barcos de guerra se empreguen como brancos móbiles en alta mar. Unha vez que o conflito comeza, dispárase o consumo de combustible co consecuente incremento masivo das emisións de CO2. Hai danos claros aos hábitats naturais derivados tanto do emprego de bombas como do mero tránsito de vehículos militares por eles. Se os bombardeos se realizan en zonas urbanas xérase gran cantidade de escombros e po que contaminarán o chan e a auga. Se os lugares bombardeados son áreas sensibles, como por exemplo instalacións químicas ou enerxéticas, o que é unha estratexia militar habitual, estes efectos increméntanse (lémbrese o Nord Stream 2). Durante as guerras emprégase a fame: instalacións agrícolas, colleitas ou zonas de cultivo son atacadas habitualmente. Se temos en conta que minas e bombas de fragmentación son empregadas, a pesar de ser ilegais, restrínxese o acceso ás zonas agrícolas durante tempo indefinido, por non falar do emprego de fósforo branco que provoca lumes. Neste senso, a deforestación é tamén unha estratexia de guerra e non hai máis que lembrar o emprego de axente laranxa no Vietnam, se ben tamén pode ser producida pola necesidade de ter algún tipo de combustible para cociñar ou quentarse durante e o conflito e tras este. As inundacións masivas provocadas pola destrución de presas son tamén unha arma recorrente que acaba cos cultivos e a biodiversidade como é o caso da central de Kajovka en Ucraína. Podemos pensar no emprego de bombas atómicas que suporían unha devastación completa pero, sen chegar a iso, moito armamento convencional ten uranio empobrecido o que xera contaminación radioactiva coas conseguintes consecuencias para á saúde e o medio. Toda esta fervenza de destrución deixa abandonado no territorio chatarra militar que contén diferentes materiais contaminantes que afectarán, unha vez máis, o chan, as augas superficiais e os acuíferos. Danos en bucle Os danos dunha guerra esténdense máis alá desta en bucle. Nos campos de refuxiados quéimanse ou tíranse residuos diversos e prodúcense verquidos; as armas circulan libremente e empréganse para a persecución directa da biodiversidade; a inestabilidade xera unha situación de falta de regulación e vixilancia durante longos períodos de tempo onde se deteriora aínda máis a natureza en xeral, as terras de cultivo e a auga e onde os residuos non se xestionan. Por último, coa reconstrución das infraestruturas e casas devastadas increméntase a extracción e transformación de novas materias primas (pénsese no volume de formigón que se necesita para reconstruír países enteiros) e o emprego de combustibles fósiles para o proceso. En boa medida, a metástase de actuais conflitos armados é unha das consecuencias da destrución dos límites planetarios onde se visualiza claramente que non vai haber de todo para todos. As políticas de “seguridade” e o militarismo están deseñados para asegurar o control de recursos naturais como petróleo, gas, auga ou metais e reducen as oportunidades de cooperación internacional para resolver problemas no momento da historia que máis se precisa a paz para afrontar os tremendos retos que a humanidade ten por diante.