6.000 euros anuais é o custo da terapia de reeducación pedagóxica e de audición e linguaxe de Javier, de 15 anos, e Irene, de 10, diagnosticados no espectro do autismo. Para cubrir este gasto, a nai das crianzas, Yaisa Rial, veciña de Cambados, leva pedindo desde o curso 2017/2018 as bolsas NEAE, para alumnos con necesidades específicas de apoio educativo.
Porén, ano tras ano a resolución do Ministerio de Educación denega a axuda á familia, que levou o caso á Audiencia española após acudir á Valedora do Pobo, ao Defensor do Pobo estatal, presentar alegacións, recursos de reposición e finalmente unha reclamación á sala do contencioso administrativo, que volveu desestimar o 10 de decembro de 2021 a alegación do ano 2018/2019, e amais condena a Rial a ter que pagar os custos do proceso xudicial.
O motivo esgrimido polo Ministerio primeiro, e pola Xustiza estatal despois, é que a demandante non cumpre con un dos criterios para outorgar as axudas, o que refire a unha suma de ingresos procedentes de actividades económicas que “supere a cantidade de 155.500 euros”.
A pesar diso, a renda familiar e o patrimonio do que dispoñen sitúanse por baixo do limiar que marca a convocatoria das axudas, polo que a súa situación económica avalaría a concesión da bolsa, que, lembra Rial, “non é ordinaria, senón para cubrir necesidades especiais”.
Esta diverxencia explícase ao ter en conta a Administración unicamente os “ingresos brutos, totais ou volume de negocio”, indica a sentenza da Audiencia.
Rial ten unha concesión para xestionar un estanco en Cambados (comarca do Salnés), no ano estudado pola maxistratura a súa facturación foi de 676.300 euros, non obstante, os seus ingresos netos foron de 21.000 euros (1.750 mensuais), ao vender mercancía con impostos especiais e con prezos marcados no Boletín Oficial do Estado, “eu son unha recadadora de impostos”, indica a afectada.
Nese sentido, incide en que “non teño un negocio privado”, explicando que o rendemento tamén está estabelecido, nun 8,5% anual -o que lle gañan ao tabaco-, que descontando os gastos quedaría entre 2,5% e 4%, polo que sería imposíbel cubrir nin un salario sen superar o volume de facturación exixido.
Nestas condicións “aos estanqueiros estannos negando de primeiras a posibilidade de pedir calquera tipo de axuda, o que tamén inclúe o sector de loteiros”, asegura, facendo fincapé en que non ten sentido que ás persoas autónomas lle teñan en conta “todo o que meten na caixa rexistradora, en bruto”.
Asemade, Rial cualifica a situación como “discriminatoria” e contraria á Convención de dereitos das persoas con discapacidade, ratificada polo Estado español en 2008. “Os meus fillos non están a ter igualdade de oportunidades”, láiase, denunciando que “o que están a facer é empobrecer a unidade familiar pola denegación dunha axuda á que teñen dereito, por un criterio que nin sequera é obxectivo”.
O Defensor do Pobo avala a concesión das axudas
Quen si lle deu a razón foi o Defensor estatal do Pobo, que afirma no seu escrito que “o volume de facturación pode ser como moito indicativo dunha estabilidade económica familiar, mais non pode ser un criterio obxectivo que exclúa dunhas axudas”.
Asemade, o Defensor reclamou ao Ministerio que tivera en conta os beneficios obtidos e non a facturación bruta para as convocatorias de axudas, o que foi rexeitado polo organismo, aínda recoñecendo certa arbitrariedade na aplicación dos criterios por parte dalgunhas unidades de adxudicación de bolsas.
Necesidades por cubrir
“Os meus fillos teñen unhas necesidades que non teñen cubertas nin en educación nin en sanidade”, subliña a denunciante, “a min a axuda non ma dan pero eles precisan a súa terapia para poder avanzar”, resolve.
Con todo, destaca que “no sistema público non temos terapia, só no privado”, limitándose o público a revisións periódicas, e pon como exemplo a Javier, que está a cursar 4º da ESO e non conta con apoio, apenas o “bo facer das profesoras e profesores”, aínda “tendo dereito a unha serie de adaptacións metodolóxicas”.
Continuar loitando
Por outra parte, amósase moi decepcionada coa decisión da Audiencia, “fun agardando que os señores maxistrados estudasen o caso, e o que fixeron foi limitarse a ler a convocatoria e dicir que non cumpro un criterio”, o que non evita que saliente que continuará loitando para facer valer os dereitos das crianzas, recoñecidas como dependentes de grao 1 e 2 respectivamente.
Ademais, relata que xa se puxo en contacto coa Federación Autismo Galiza, que á súa vez contactou coa federación estatal. A entidade declinou facer declaracións ao respecto do caso.
Unha condición pouco estudada
Nin na Galiza nin no Estado existen censos oficiais sobre persoas con trastorno do espectro autista (TEA). Así e todo, os estudos epidemiolóxicos que se levaron a cabo en Europa apuntan a unha prevalencia dun caso por cada 100 persoas, polo que se estima que hai arredor de 27.000 persoas con TEA na Galiza.
Con motivo do Día mundial de concienciación sobre o autismo, o 2 de abril, a presidenta da Federación Autismo Galiza, Mercedes Fernández Angulo, fixo énfase en que as persoas con TEA “necesitan unha adaptación da contorna educativa e unha atención especializada acorde co nivel cognitivo de cada unha”, un servizo “deficitario”, concluíu.
O PP négase a quitar o termo "diminuído" da Constitución
A voceira do Partido Popular (PP) no Congreso, Cuca Gamarra, reiterou esta quinta feira que a formación vai bloquear a substitución do termo “diminuídos” polo de “persoas con discapacidade” na Constitución estatal, argüíndo que abrir a posibilidade dunha reforma constitucional pode permitir que tamén sexan modificadas outras partes do texto.
Esta proposta superou o primeiro trámite no lexislativo en setembro pasado, porén, o bloqueo de PP e Vox fai inviábel que poida recibir o apoio dos tres quintos da Cámara.
No texto, proposto pola ex vicepresidenta primeira do Executivo, Carmen Calvo, búscase incidir nas “condicións de liberdade e igualdade real e efectiva” para este colectivo, e “garantir a plena autonomía persoal e inclusión social das persoas con discapacidade”.
