A primitiva fortaleza talvez fose construída a finais do séc. XII ou a principios do XIII. Ao ser destruída en 1467 polos irmandiños, hoxe unicamente podemos ver no patio de armas o que deberon ser os alicerces da anterior torre da homenaxe, descubertos durante os traballos de restauración entre 1984 e 1986. Non temos noticias documentais do castelo ata finais do século XIV e daquela estaba en mans dos Mariño, familia nobre que posiblemente descendía dos chamados condes de Traba, poderoso grupo familiar galego dos séculos XII e XIII.
A principios do XIV os Mariño entroncan con outras dúas liñaxes: os Soga e os Lobeira. A finais desta centuria Roi Soga de Lobeira era dono do castelo de Penafiel –no monte do Pindo– e as casas fortes de Vimianzo e Broño, pero seica tiña importantes débedas co rei Xoán I e, ao non llas dar pagado, en 1393 foi decapitado en Noia por orde real. Pasou á historia como o Degolado.
Os Mariño de Lobeira nunca recuperarían as súas propiedades nin o seu poderío, e os seus membros quedarán a partir do século XV como simples escudeiros de señores máis poderosos. O castelo de Vimianzo adquiriuno o arcebispo compostelán Xoán García Manrique, pero despois venderallo a Fadrique Henríquez de Castro, conde de Trastámara.
Os Moscoso cobran protagonismo a principios do século XV. Os seus membros vanse facendo coas propiedades dos Mariño no occidente galego e o xefe da estirpe, Roi Sánchez de Moscoso, o Bravo, xa dispón dun bo patrimonio: as terras de Mens, Nemancos, Soneira, Barcala, A Maía etc. En 1441 nomearao o arcebispo Mendoza pertegueiro maior da Terra de Santiago.
Entre 1425 e 1429 o castelo pasou ás propiedades dos Moscoso, ao ser recibido en dote por Xoana de Castro e Lara cando esta casou con Roi de Moscoso –fillo de Roi Sánchez–, pois o pai dela era tío do xa citado conde de Trastámara, que verdadeiramente gozaba de tal posesión.
[Podes ler este fascículo completo, dentro do coleccionábel 30 castelos e torres para descubrir un reino, comprando o xornal Nós Diario de hoxe, nos quiosques ou en formato dixital na nosa loxa en liña, a través desta ligazón. Cada día, unha nova entrega, totalmente gratuíta co xornal]
