A guerra en Ucraína alcanza o seu décimo aniversario sen indicios de que a paz sexa posíbel a curto prazo

O voceiro do Kremlin, Dmitri Peskov, indicou a sexta feira que o acordo de paz que Ucraína e Rusia estaban dispostos a asinar pouco despois do inicio da invasión rusa en 2022, que recollía que Kíiv se mantería neutral e non se adheriría á Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN), podería ser a base para unha nova negociación cando as autoridades ucraínas estean preparadas para as conversas. O pacto nunca se chegou a rubricar pola negativa de países membros da alianza militar liderada polos Estados Unidos a aceptalo. Após o fracaso da contraofensiva militar ucraína do pasado ano, a pesar de que os compromisos dos Estados membros ou da contorna da OTAN con Kíiv desde a invasión ascenderon a máis de 250.000 millóns de euros, máis de 100.000 só en armamento, tanto Ucraína como os seus aliados comezaron a valorar a posibilidade de negociar a paz con Moscova, recoñeceu hai dúas semanas o chanceler alemán Olaf Scholz, nun momento no que os militares rusos avanzan no terreo e o Exército ucraíno está en risco de “colapso” das súas defensas, detallou a axencia Bloomberg. En todo caso, nin Ucraína nin a OTAN ofreceron ningunha confirmación neste sentido, e as declaracións públicas apuntan en dirección contraria. Malia que as sancións impulsadas polos membros da OTAN, que lograron que replicaran arredor dunha cuarta parte dos Estados do mundo, foron xustificadas no suposto carácter “non provocado” da invasión rusa, o seu secretario xeral, Jens Stoltenberg, recoñeceu que a “guerra comezou en 2014, e desde entón” a OTAN “aumentou de forma significativa o seu gasto”. Precisamente o sábado fanse dez anos desde que se produciron os primeiros combates no país, tras anunciar o Goberno ucraíno resultante do golpe de Estado instigado polos Estados Unidos e a Unión Europea (UE), co apoio de forzas de extrema dereita, o envío das Forzas Armadas ao Donbás (Donetsk e Luhansk), no leste do territorio, dando comezo á guerra de Ucraína. Guerra civil En paralelo, o progresista Viktor Yanukovich, o mandatario deposto no golpe de Estado posterior a que se negara a asinar un acordo de libre comercio coa UE que limitaba as relacións comerciais con Rusia, advertiu de que Ucraína estaba “ás portas dunha guerra civil”, acusando a “xunta de Kíiv” de dar “a orde criminal” de lanzar “o Exército contra os manifestantes” e explicando que o novo Executivo aprobou a acción logo de validala a Axencia Central de Intelixencia (CIA) estadounidense. Rusia alerta dunha guerra coa OTAN se envía tropas a Kíiv Poucas horas despois da sublevación a finais de febreiro, deputadas e deputados do leste ucraíno e Crimea pediron á cidadanía resistir ao Maidán (praza en ucraíno e o nome co que foron coñecidas as protestas lideradas pola ultradereita), ao tempo que o lexislativo aprobaba a abolición da lei sobre política lingüística, que consideraba cooficial nun raion -unha división administrativa- calquera lingua falada por cando menos 10% da poboación. Malia que o líder provisorio do país non quixo asinar a norma, que con posterioridade foi derrogada en liña coa represión das persoas rusofalantes, isto levou a que o 1 de marzo se produciran as primeiras manifestacións en Luhansk ou Donetsk, exixindo que o ruso fose considerado idioma oficial e que se prohibisen organizacións neonazis. Autonomía ou entrada en Rusia No marco das mobilizacións, que se foron estendendo por Zaporijia, Odesa, Mykolaiv, Khárkiv ou Mariupol, a situación foi medrando en intensidade tras a represión policial e a violencia xerada nos enfrontamentos con grupos de extrema dereita, e o 6 de abril as persoas manifestantes tomaron o control da sede administrativa da rexión de Donetsk para exixir un referendo sobre a autonomía ou a adhesión a Rusia, semellante ao desenvolto en Crimea en marzo e que levou á súa adhesión a Rusia. Logo de non ser atendidas as demandas, un día máis tarde foi proclamada a República Popular de Donetsk, 20 días antes que a de Luhansk. Neste contexto, creáronse milicias populares apoiadas por Rusia para enfrontar o que Yanukovich definiu como unha “ditadura”, e a operación militar ucraína deu paso á guerra aberta que se foi intensificando a medida que as tropas ucraínas comezaron a atacar directamente as protestas, como aconteceu en Kramatorsk, en Donetsk, coas residentes locais chegando a cercar os soldados ucraínos nunha base aérea para exixir responsabilidades, como informara daquela o xornal The Guardian. Desde o primeiro momento, o Goberno golpista circunscribiu calquera responsabilidade do acontecido á Federación de Rusia, acusándoa de enviar militares, así e todo, uns referendos non recoñecidos por Kíiv en maio aprobaron a independencia de Donetsk e Luhansk. En paralelo ao conflito armado, as protestas continuaron en lugares como Odesa até que foron aplacadas por Kíiv e grupos de extrema dereita. A UE súmase á carreira militarista impulsada pola OTAN Na cidade, 42 persoas que rexeitaban a sublevación foron asasinadas na Casa dos Sindicatos após provocar un incendio estas organizacións, entre elas as próximas ao Batallón Azov, un dos principais grupos paramilitares neonazis ucraínos e que agora está integrado nas Forzas Armadas, que ultimaron a tiros ou con golpes de pa manifestantes que intentaban fuxir do lume. O papel clave da OTAN ao longo do conflito bélico en Ucraína A OTAN, tras impulsar os seus membros a sublevación, insistiu a finais de febreiro de 2014 na posibilidade de adhesión ucraína, e Kíiv acabou meses despois co seu status de país non aliñado logo de comezar a recibir armamento da alianza militar liderada polos Estados Unidos. Porén, medios rusos informaron de que Washington xa enviara nos primeiros días de marzo ao Donbás mercenarios de Blackwater, compañía ligada co Goberno estadounidense que chegou a ser a principal receptora de licitacións do Departamento de Defensa. Co obxectivo de frear os combates, negociáronse e asináronse dous acordos en Minsk, a capital de Belarús, en setembro de 2014 e febreiro de 2015, o primeiro entre Ucraína, Rusia e o Donbás, e o segundo con Francia e Alemaña. Os pactos, deseñados para frear as hostilidades e que prevían que Kíiv garantiría a autonomía de Donetsk e Luhansk, foron un “intento de gañar tempo para Ucraína”, admitiu en 2022 a daquela chanceler alemán, Angela Merkel. O Exército ruso avanza no segundo aniversario da invasión de Ucraína Porén, poucos meses antes da invasión decorreu unha nova tentativa de acabar co conflito, ao propor Moscova á OTAN e aos EUA un acordo de garantías de seguridade que implicaba que Ucraína non entraría na alianza militar e que ningunha das partes usaría territorio ucraíno para actividades militares. O presidente ruso, Vladimir Putin, cuestionou nese momento como actuaría Washington se Rusia instalase mísiles nas fronteiras con México ou o Canadá, lembrando o compromiso da OTAN en 1990 de non expandirse cara ao leste, a pesar do que ingresaron 16 países desde ese momento.