O Exército ruso avanza no segundo aniversario da invasión de Ucraína

Na madrugada de hai dous anos, as Forzas Armadas rusas iniciaron a invasión en catro direccións de Ucraína, entrando na guerra interna que decorría no país desde 2014. En paralelo, o presidente ruso, Vladimir Putin, dirixiuse á poboación para anunciar que buscaba acabar coa ameaza de seguridade ucraína, que vinculou coa expansión cara ao leste da Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN), así como “desmilitarizar e desnazificar” Kíiv. Un día antes, as Repúblicas Populares de Donetsk e Luhansk demandaran axuda para rexeitar a “agresión” ucraína. Nese sentido, o mandatario sostivo que pretendía protexer os habitantes dos territorios, na súa maioría rusofalantes, do que considerou un xenocidio cometido polo Exército de Ucraína, e insistindo no dereito de autodeterminación dos pobos no Estado fronteirizo. 24 meses despois, Rusia controla arredor dun cuarto do territorio que Ucraína reclama como propio, entre un estancamento nas liñas da fronte que se está a rachar nas últimas xornadas cos avances militares de Moscova. 10.382 civís perderon a vida desde febreiro de 2024, reporta o Alto Comisionado para os Dereitos Humanos da Organización das Nacións Unidas (ONU), sobre todo nas áreas en disputa no Donbás, ao que hai que engadir 3.404 persoas civís que faleceron por mor da guerra desde 2014 até a invasión rusa. Ademais, seis millóns de persoas convertéronse en refuxiadas noutros Estados, 1,2 millóns en Rusia, 1,1 en Alemaña ou máis de 900.000 en Polonia, e catro millóns máis desprazáronse internamente. A invasión rusa tamén propiciou unha intensificación da polarización a nivel global, despois do antagonismo contra a China impulsado nos Estados Unidos durante o mandato de Donald Trump entre 2017 e 2021. A ruptura dos Estados membros ou da contorna da OTAN con Rusia, canda a implementación de sancións unilaterais, foi acompañada dun intento de premer os países do Sur Global para que optasen pola mesma vía, o que rematou por fixar límites á influencia da alianza militar, ao negarse tres cuartas partes dos Estados do mundo a adoptar medidas coercitivas ou enviar armamento a Ucraína. Ao tempo, estas sancións impactaron tamén nos membros da Unión Europea (UE), especialmente en Alemaña, marcada polo atentado contra os gasodutos Nord Stream, que unen o país con Rusia. No Estado teutón “todos os modelos de negocio” da industria, “e en realidade de toda a sociedade, estaban baseados na dispoñibilidade de hidrocarburos abundantes e baratos, sen límite, que ían chegar polos gasodutos de Rusia”, explicou Javier Díaz-Giménez, economista e docente do IESE Business School. O banco central adiantou que tras o primeiro trimestre de 2024 Berlín entrará en recesión. O conflito tamén profundou a suba do prezo dos alimentos a nivel mundial, que dera inicio coa aparición da Covid-19, a pesar do que este índice comezou a diminuír en 2023 até situarse nas cifras máis baixas desde 2020. Perto do alto o fogo Nas primeiras semanas da invasión rusa Kíiv e Moscova estiveron perto de fechar un acordo para un alto o fogo que puxera fin ás hostilidades. Putin aceptou renunciar á desmilitarización de Ucraína e o mandatario ucraíno, Volodimir Zelenski, asegurou que desistiría na súa intención de entrar na OTAN. Non obstante, como explicou o daquela primeiro ministro israelí Naftali Bennett, que exerceu como mediador, a alianza militar liderada polos Estados Unidos bloqueou a iniciativa. Así e todo, as conversas continuaron, o que levou Rusia a retirar as súas tropas das áreas máis afastadas do Donbás, unha medida que o viceministro de Defensa, Alexander Fomin, considerou unha tentativa de “reforzar a confianza” bilateral. Con posterioridade, Ucraína logrou no outono dese ano os seus principais éxitos militares até o de agora, alcanzando o río Dniéper e reducindo a área da rexión de Khersón controlada por Rusia, que saíu do oblast de Khárkiv e tivo que ceder algúns territorios en Luhansk. En paralelo, a través de referendos non recoñecidos pola ONU, as zonas dominadas no Donbás, Khersón e Zaporijia pasaron a formar parte do territorio ruso. Neste contexto, e xa avanzada a chegada masiva de armamento da OTAN (cuxos membros e socios comprometeron 250.000 millóns de euros con Ucraína, 100.000 deles só en armas e material militar), en xuño de 2023 Kíiv lanzou unha contraofensiva coa que aspiraba a dividir en dous a área baixo control ruso logo de perder Bakhmut. Porén, o fracaso da operación militar, na que apenas gañaron territorio, puxo de manifesto as dúbidas entre os seus aliados, que reduciron a entrega de axuda, e abriu a porta a que eventualmente preman Kíiv para que acepte negociar a paz. Nestes momentos, e unha vez que Rusia se fixo con Avdiivka, o seu Exército empezou unha “operación ofensiva cohesiva de múltiples eixos na busca dun obxectivo operacionalmente significativo” no eixo Khárkiv-Luhansk, detallou o Instituto para o Estudo da Guerra, no marco dunha situación bélica que o líder ucraíno cualificou como “extremadamente difícil”. A UE aproba un paquete de sancións contra Rusia Bruxelas deu luz verde onte ao 13º paquete de sancións unilaterais contra Rusia, que inclúe empresas de Estados como a China, Turquía, Serbia ou a India, e que se centra nos mecanismos usados para eludir o cumprimento de paquetes anteriores. Amais, Washington aprobará hoxe outro paquete que definiu como "esmagador". Tanto a UE como os Estados Unidos están vinculados co inicio da guerra en Ucraína após instigar o golpe de Estado que desencadeou as hostilidades hai unha década, tras apoiar as protestas da extrema dereita contra o Executivo por negarse a rachar os lazos comerciais con Rusia ante a presión de Bruxelas para que aceptase un tratado comercial bilateral. A partir da sublevación iniciouse ademais da persecución de forzas progresistas a promulgación de normas discriminatorias coas rusofalantes, entre combates freados polos dous acordos de Minsk, mediados por Francia e Alemaña, que buscaban acabar co conflito e garantían a permanencia do Donbás en Ucraína. Putin responsabilizou os mediadores pola inacción á hora de garantir que Ucraína cumprira o acordado, algo que confirmou a ex chanceler alemá Angela Merkel, que admitiu que o único obxectivo era gañar tempo e que Ucraína se armase, algo que fixo coa axuda da OTAN.