Eleccións na Arxentina: cinco teses para (re)pensar o nacional-popular

A elección na Arxentina de quen ocupará a Presidencia deixou varios ensinos para (re)pensar a esquerda no plano electoral, pero tamén no que se refire á construción dun novo proxecto político. 1. As ideas de ultradereita teñen un límite Os votos ao iliberal (nin liberal nin anarcocapitalista como el se define) Javier Milei foron practicamente os mesmos que nas PASO (primarias), pasando de 30 a 31,6%. Nas PASO deuse un voto de castigo aos partidos tradicionais, pero non un voto destituínte. Cando chegou a hora de verdade, e malia a suba da participación oito puntos, Milei non conseguiu aumentar de maneira significativa a súa porcentaxe de apoio. Ao atacar o Papa, o significante Deus, asociado noutras sociedades a reivindicacións de dereita, púxose a carón do candidato peronista Sergio Massa. Na sociedade arxentina, Francisco é a personificación dunha institución que traballa en barriadas e sectores populares e conta cunha extensa rede de institucións educativas cunha enorme capilaridade social. Nun continente onde gañaron Trump ou Bolsonaro, Milei é máis parecido a unha ultradereita prehistórica e ignorante defensora do libre mercado (estilo Kast en Chile) que aos ex presidentes de Estados Unidos e Brasil. 2. Cando tes diante a dereita e ultradereita Sendo o voto a Milei un voto contra os partidos tradicionais, nesta elección presidencial a dereita macrista esborrallouse. A candidata Patricia Bullrich perdeu 800.000 votos desde as PASO e quedou no 24% que obtivo en 2015. En realidade hai todo un sector da sociedade que prefire romper co público e o común en nome do "libre mercado". É nesa división entre dereita e ultradereita onde o progresismo puido saír vitorioso (de momento). Se Massa logra sumar boa parte dos votantes que se inclinaron pola trotskista Fronte de Esquerda e de Traballadores (2,7%), de 6,8% do peronista pero non kirchnerista Juan Schiaretti e parte dos de Bullrich (o sector do moderado Rodríguez Larreta, da Unión Cívica Radical e da Coalición Cívica de Lilita Carrió) ten case asegurada a vitoria. 3. A economía non o é todo Dá para varias teses doutorais estudar como nun país cunha inflación de dous díxitos mensuais (140% de inflación anual), que vai decrecer 3%, cun 40% da poboación en situación de pobreza, a xente votou de forma maioritaria polo actual Ministro de Economía. Resolver as condicións de vida das clases populares é fundamental, pero resultou máis decisiva esa identidade política complexa e contraditoria chamada peronismo. Só hai tres proxectos políticos en América Latina que se transformaron en identidade política, ademais do peronismo, o chavismo en Venezuela e a Revolución Cubana. Só hai tres proxectos políticos en América Latina que se transformaron en identidade política: o peronismo, o chavismo e a Revolución Cubana A alta inflación está relacionada coa restrición de divisas externas produto do ciclo de valorización financeira e endebedamento macrista, coa súa pesada herdanza: a vixilancia permanente do FMI sobre as decisións económicas do país. Malia a súa fantasiosa proposta de dolarización, un Milei que se exprese como o "rostro tolo" de Mauricio Macri dificilmente poderá presentarse como unha solución ao gran problema da economía arxentina. 4. A comunicación importa, pero o territorio máis Aínda que Sergio Massa fixo unha boa campaña comunicativa, é o voto de Axel Kicillof (ex ministro de Economía de Cristina F. De Kirchner) no maior celeiro electoral do país, a provincia de Bos Aires, o que traccionou a vitoria de Massa. A diferenza do que ocorreu con Alberto Fernández a nivel nacional, a política de Kicillof na súa provincia foi en liña coa idea kirchnerista do "Estado presente", con moita obra pública e medidas de potenciación do consumo dos sectores populares. Unha vez reelixido gobernador, vai ser decisivo na vitoria de Massa en segunda volta. 5. A importancia (ou non) dos liderados Axel Kicillof foi necesario en campaña ao afirmar que temos que ir máis aló das bandas de rock que tocan grandes éxitos. Neste momento histórico é máis importante compoñer unha nova canción que tocar as xa coñecidas. É necesario recoñecer todo o que se fixo ben no pasado, pero, como a utopía de Galeano no horizonte, para seguir camiñando necesitamos reconstruír o proxecto político e as utopías. Se a esquerda non entende as novas formas de vida e organizativas que adopta a sociedade está condenada a dar voltas en círculo e a non construír un proxecto político que seduza as novas maiorías sociais, especialmente os sectores populares.