Brest, a esquerda e a cuestión anticolonial en Europa occidental

Este próximo 2024 fanse os 50 anos da sinatura, en 1974, da Declaración de Brest, un documento que militantes da UGP firmaron xunto a membros do IRA e da Unión Democrática Bretoa. Durante os seguintes anos ían sumar membros das distintas organizacións de nacións oprimidas ao interior de Estados na Europa occidental. O documento declaraba dúas ideas que serán transcendentais nas historia política das seguintes décadas en Europa occidental. Por unha banda, acuñaba o concepto de nación sen Estado, concepto que será fundamental para o proceso de democratización en Europa durante a segunda metade do século XX. E en segundo afirmaba a existencia dunha loita antiimperialista no interior de Europa. Unha idea que xa bosquexaran os autores do pensamento marxista internacional como Marx, coa cuestión irlandesa, Lenin coa súa defensa do dereito de autodeterminación e Gramsci coa cuestión meridional en Italia. Tras o final da II Guerra Mundial as loitas anticoloniaiss e os países do sur global tomaron o testemuño das loitas revolucionarias. Moitos dos dirixentes que anos máis tarde ían colaborar na independencia dos seus países, acudiran como voluntarios a combater o nazismo en Europa. Este foi o caso de Franz Fanon, militante comunista caribeño de Martinica que acudira como voluntario a combater en Francia para expulsar as forzas nazis. Unha vez que acabou a contenda, Francia mandou as tropas coloniais ás provincias de ultramar, antes da celebración da vitoria sobre o nazismo. Iso marcaría a toma de conciencia de Fanon, que o levaría anos máis tarde a combater xunto ao FLN en Alxeria pola independencia fronte á metrópole francesa. Aquela nova esquerda hoxe segue sendo determinante nos procesos de democratización e conformación de maiorías Do mesmo xeito que Fanon, o seu mestre, Aimé Cesaire, quen tras ser elixido deputado na Asemblea Nacional por Martinica, en 1957, enviaba a súa carta de renuncia a Maurice Thorez, para fundar o Partido Comunista Martiniques. As vangardas anticoloniais no mundo reprochaban ás potencias occidentais que unha vez acabada a guerra co nazismo volvesen ser metrópoles opresoras e non permitisen ás colonias a liberación, a mesma pola que os suxeitos coloniais loitaran como voluntarios nos exércitos metropolitanos. E é que tras acabar co fascismo as metrópoles occidentais devolveron de novo a guerra ao terceiro mundo. EUA en Vietnam, Francia en Alxeria, mentres que o mandato británico en Palestina daba lugar a un dos estados coloniais máis xenocidas e criminais da historia capitaneado polas tendencias sionistas de EUA. Palestina, Vietnam, Alxeria, Cuba, convertíanse así, dúas décadas despois no referente dun novo humanismo radical que substituirá á decadente Europa, que tras derrotar as tropas nazis, volveu facer a guerra aos pobos oprimidos. A nova esquerda As novas esquerdas que emerxían en Europa nos anos sesenta non estaban comprometidas co final da a segunda Guerra mundial, a nova hexemonía norteamericana, nin coas guerras coloniais que os seus países facían ás colonias no norte de África, en Asia e en América Latina. O anticolonialismo, o pacifismo, o ecoloxismo eran parte dunha loita global por acabar cun sistema capitalista, colonial e imperialistas que sobrevivira á II Guerra mundial. En 1967 Robert Lafont publicaba a súa obra A revolución rexionalista que introduce o concepto de colonia interior para referirse ás nacións oprimidas dos Estados metropolitanos en Europa. Esta nova esquerda nacía tamén no Estado español de man de novas organizacións de mozas que vían no PCE e a súa política de reconciliación nacional unha traizón ao legado da República do 1931 e da revolución de 1936. Esta nova esquerda tamén vía en partidos como PNV, o Partido Galeguista ou Front Nacional Catalá vellas ferramentas desfasadas antes novos problemas. A Unión do Povo Galego e o Partido Socialistas de Galiza do mesmo xeito que outras organizacións catalás, vascas e canarias o Movemento pola Autodeterminación e Independencia do Arquipélago Canario (Mpaiac), o Partido Socialista de Andalucía (PSA) ou o Partit Socialista d'Alliberament Nacional dels Països Catalans (PSAN) nacían desa corrente internacional de nova esquerda. Unha nova esquerda marxistas pero crítica coa URSS, nacionalista pero comprometida coas loitas anticoloniais, republicana pero non españolista. Democracia e soberanía O caso galego será paradigmático por anticipar o debate sobre a cuestión nacional como unha loita contra o colonialismo español ao interior do Estado. Se Castelao denunciara que os galegos estaban "fartos de ser unha colonia", en 1969 os documentos da Unión do Povo Galego afirmaban a Galiza como unha colonia sobre a que recaía a dominación cultural, política e económica por parte do Estado español. En 1972 Xosé Manuel Beiras publicará a súa obra O atraso económico da Galiza. En 1973 a UPG e o PSG asinarán un documento conxunto afirmando a condición colonial da Galiza e a necesidade de articular unha loita de liberación nacional como base para a liberación social. En 1978 Francisco Rodríguez e Ramón López Suevos publicaron Problemática nacional e colonialismo: o caso galego, que desenvolvería a imbricación da opresión nacional coa explotación capitalista. Todo ese debate sostido pola esquerda galega daría impulso á Carta de Brest asinada en 1974 que ía ser determinante na formulación dunha nova esquerda en Europa occidental. Unha nova esquerda fundamental para a democratización, para a defensa do territorio, para a defensa da soberanía e para a conformación de calquera tipo de bloque histórico progresista. Aquela nova esquerda, hoxe segue sendo determinante nos procesos de democratización e conformación de maiorías. E lidera a oposición democrática en Galiza e en Euskadi e goberna a Generalitat en Catalunya. Como nos tempos de Brest, a liberación nacional é a base para a liberación social.