Tsunami eólico: Inseguridade xurídica, ambiental e para o país

Uns sistemas esenciais no ciclo da electricidade son os nós ou puntos de acceso e conexión entre a xeración e o transporte-distribución. Mentres que, de modo xenérico, as infraestruturas de distribución son das grandes empresas eléctricas, a rede de transporte cos seus nós é propiedade de Rede Eléctrica Española (REE), polo tanto pública. Dos 921 nós do Estado, 57 están na Galiza, 29 con capacidade ou marxe non ocupado. REE indica que sete están "sen posibilidade de conexión" e 19 resérvanse para concurso, co Mesón do Vento (Ordes) 400kV na poxa do primeiro trimestre deste ano, antes que os dous de transición xusta, Meirama (Cerceda) e As Pontes, aos que se deixa sen capacidade, aínda que o Pacto por unha enerxía eólica sostíbel para Galiza do PSOE afirme que o peche das centrais liberará 2.025,5 MW, e o propio Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Climático (Miteco) promova os nós liberados como un importante activo para a xeración de emprego e novos proxectos industriais. A importancia decisiva e estratéxica dos nós como puntos de acceso e conexión entre a xeración e o transporte-distribución fixo deles un obxectivo Ditas deficiencias graves na evacuación eléctrica e que se trasladan ao subministro (Stellantis, en Vigo) non se contemplan na planificación 2021-2026 de REE, para a que a substitución de xeración con carbón pola eólica non fai aflorar novas necesidades, formulación non rebatida pola Xunta durante a tramitación, como tampouco fixo coa circular da Comisión Nacional sobre os Mercados e a Competencia (CNMC) sobre acceso e conexión.A importancia decisiva e estratéxica dos nós fixo deles un obxectivo, promovido por un proceso de asignación provisional baseado na solicitude privada ou prioridade temporal; é dicir, como os colonos no Oeste americano, correndo cos seus cabalos e carretas para ser o primeiro en pór unha bandeira nas terras que serían súas. Tal situación derivou nuns 430 GW de renovábeis solicitados (a potencia total instalada é duns 119 GW, uns 73 GW renovábeis, e o PNIEC contempla para 2030 161 GW e 123 GW, respectivamente); 140 GW terían permiso de acceso e conexión e un 60% só o punto de evacuación sen petición de conexión, mentres que na Galiza, cuns 4 GW eólicos instalados, algo máis de 7 GW terían permiso de conexión con outros 2 GW en tramitación. Logo de sete anos, o Estado, para "evitar movementos especulativos que poidan darse", e diante da "necesidade de orde e rapidez", aproba en xuño de 2020 unha disposición de "impulso" ás enerxías renovábeis, situando todos os proxectos con permiso de acceso na mesma data de inicio e fixando obxectivos administrativos con datas de cumprimento para os promotores; un deles era a obtención da declaración de impacto ambiental (DIA) favorábel do proxecto antes do 25 de xaneiro. DIA favorábeis para o 85% dos proxectos O que non se fixo en anos resolveuse nuns meses. O Estado publicou DIA favorábeis para o 85% dos proxectos, sete deles na Galiza, xunto cos 77 aprobados pola Xunta, cunha potencia eólica total duns 3 GW. Mais prevense posíbeis recursos derivados do cómputo de datas de solicitudes ou de comunicacións, defectos na tramitación da DIA ou desacordos na súa resolución -favorábeis para parques en reservas da bioesfera e negativas por cambios nas rutas das aves, por exemplo, con antecedentes coñecidos, o que podería dar lugar a situacións conflitivas na súa aplicación e con escasa seguridade xurídica-. E que dicir das actuacións caóticas e decisións cambiantes da Xunta: informes negativos de parques e liñas de evacuación fóra das zonas de desenvolvemento eólico aprobadas hai máis de 25 anos, con recentes excepcións, como ter acordos de Power Purchase Agreement (PPA) a prezos "competitivos" con empresas situadas na Galiza, sen aclarar a situación dos parques autorizados diante de desfases temporais, non instalación ou peches das empresas antes do inicio ou remate do acordo. Aínda restan máis requisitos administrativos: abril na obtención da autorización administrativa previa, xullo na de construción, e xuño de 2025 na de explotación definitiva. Á vista dos tempos de execución dos proxectos e a súa coincidencia temporal para uns 1.300 parques no Estado, sen repotenciacións, as dificultades nas subministracións (18 meses nalgúns equipos) e o aumento dos prezos, o resultado final pode ser moi distinto. E para maior "éxito", este novo tsunami eólico na Galiza vaise facer sen apenas empresas galegas de subministración. Semella imposíbel facelo peor nunha materia básica e estratéxica como a enerxía e o uso dos seus recursos renovábeis. A inseguridade non só é xurídica, tamén o é -e maior- para o país.