Por que desaparece o teatro infantil das programacións do Nadal?

As datas próximas ao Nadal, nas que tradicionalmente se podían ver unha gran cantidade de obras de teatro dirixidas ao público familiar, están vendo como este xénero desaparece das programacións. Os ciclos que varios concellos dedicaban ao teatro infantil desapareceron sen ningunha clase de explicación, e as funcións soltas que se daban a miúdo nos teatros e auditorios son cada vez máis escasas. Paula Carballeira, autora e directora que vén de recibir o Premio Nacional de Literatura Dramática e que ten unha ampla experiencia no campo do teatro para as familias suxire que "é moi probábel que se estean priorizando outras actividades que están máis relacionadas co mercantil. As festas de Nadal están cada vez máis entregadas ao consumismo, e os entretementos que se ofrecen tenden a fomentar o gasto, como vemos nos reclamos das iluminación das cidades e as batallas por conseguir máis visitantes que as súas veciñas". Jorge Rey, creador de Títeres Cachirulo e do Festival Galicreques, incide nesa liña chamando a atención sobre a aparición de "grandes espectáculos que teñen moito de pirotecnia. O Cirque du Soleil, por exemplo, é un clásico nestas datas, mais tamén algúns espectáculos de ballet ou algúns musicais de baixo orzamento que sempre caen por estas datas. A política cultural que se segue neste país está desactivando a cultura, anteponse o espectacular aos valores culturais". Paula Carballeira: "O teatro é o grande espazo da liberdade de expresión; a proba é que foi o primeiro que censuraron" Decadencia das programacións Pero ademais, Rey cre que "aínda estamos a sufrir os efectos dos recortes nas carteleiras que, coa escusa sanitaria, se deron durante a pandemia. Acabar cunha programación é moi sinxelo, pero poñela de pé de novo require moito esforzo. O teatro esixe unha certa educación do espectador, e ese adestramento ten que comezar en idades temperás". María Torres, da compañía Elefante Elegante, coincide en que a rapazada ten menos hábito de acudir a espectáculos escénicos, "e iso nótase no seu comportamento nas salas: falan en alto, empregan os móbiles sen ningún tipo de restrición... E as persoas adultas tampouco teñen unha experiencia que as faculte para corrixir esas condutas". E Fernando Dacosta, membro de Sarabela Teatro e director durante anos da desaparecida MOTI (Mostra de Teatro Infantil de Ourense) cre que se perde tamén "un discurso que está detras das programacións, unha educación en valores cívicos e sociais que entra dunha maneira máis amábel, a través do entretemento e do xogo. Por non mencionar que nesas idades é cando enganchas aos futuros públicos e, incluso, en ocasións, aos futuros profesionais do sector". Torres, por outro lado, pensa que "a impresión de decadencia das programacións dos concellos resulta máis que evidente. Os orzamentos para cultura están reducíndose, e tenden a esgotarse na tempada de verán, en eventos que teñen máis que ver coa festa que coa cultura, eventos máis populistas. Como os orzamentos para música e para artes escénicas van na mesma partida, é normal que se consuman en concertos durante a tempada estival. O lóxico sería que existisen partidas diferentes para actividades culturais que teñen hábitos de consumo distintos". Pero a fundadora de Elefante Elegante chama a atención sobre un elemento importante que incide directamente na programación do Nadal. "A Rede Galega de Teatros e Auditorios, dependente da Xunta de Galiza, fecha o seu exercicio a principios de decembro. Iso quere dicir que a Xunta non subvenciona, na parte que lle corresponde, as representacións dos últimos días do mes, que son as que tradicionalmente acollían un maior volume de teatro familiar. Os concellos, daquela, non poden asumir o custo desas representacións, e o teatro para a rapazada desaparece. A nosa compañía tiña varias funcións durante as vacacións escolares. Agora mesmo non temos ningunha". Dacosta incide tamén no "elemento clave da falta de apoio da Xunta por unha cuestión administrativa, que tería fácil solución se houbese vontade política". Jorge Rey, ademais, engade que "moitos programadores están traballando, nunha parte considerábel, en condicións precarias, con contratos temporais. Iso réstalles forza á hora de xustificar unha programación ante os políticos dos que dependen. Nunha xeración anterior as condicións laborais eran outras, e había programadores que estaban moi comprometidos co teatro do país, até o punto de ser voces respectadas no sector. Iso outorgáballes autoridade á hora de defender determinadas escollas". Carballeira apunta tamén a esa debilidade dos programadores para soster criterios sólidos. "O teatro familiar agora trata temas conflitivos como o suicidio, o acoso escolar, a morte... Moitas compañías cremos necesario ampliar o espectro dos espectáculos realizados para as idades temperás. Mais é frecuente atoparse con que o medo ás protestas dalgúns pais e nais, -que pensan no teatro infantil como algo máis branco- cohibe ás persoas que teñen que contratar estes espectáculos. E, polo que escoito, penso que ten máis que ver cos políticos que están a fronte das concellarías que cos programadores". Jorge Rey, director de Galicreques: "O futuro do teatro de monicreques está garantido" O Festival Pekeártiko A nota positiva vén da sala Ártika de Vigo, que leva nove anos organizando o Festival Pekeártiko, que ofrece representacións familiares desde o 22 atá o 31 de decembro. Marcos Alonso, codirector da sala, declara a Nós Diario que "Esa ausencia do teatro infantil nesta tempada parécenos sorprendente. Témolo falado incluso con compañías de fóra e non o ven normal. A nós funciónanos moi ben, xa non só porque atrae moito público, senón porque, ademias, axúdanos a dar a coñecer o espazo e mesmo a conseguir funcións escolares o resto do ano. Ártika é unha sala privada que tampouco conseguiu financiamento da Xunta para o festival, aínda que si do Inaem (Instituto Nacional das Artes Escénicas e da Música), dependente do Ministerio de Cultura. "O feito de que a Rede de Teatros e Auditorios da Xunta non subvencione as funcións destas datas, desde logo, fecha moitas portas aos programadores que queren organizar algo especial para a época do Nadal. Mais tamén hai é certo que moitas veces os políticos van ao fácil. Cada vez somos máis populistas e menos populares", remata. O primeiro Nadal sen a Mostra de Teatro Infantil de Ourense en dezanove anos O caso da MOTI de Ourense A MOTI (Mostra de Teatro Infantil de Ourense) quizais o certame de teatro infantil que máis prestixio acadou ao longo de 18 edicións, até que foi liquidada polo actual alcalde, Gonzalo Pérez Xácome. A MOTI esgotaba as localidades en máis da metade das obras programadas mais o importante era, segundo Fernando Dacosta, o seu director, "os valores que se transmitían, os diversos xéneros que se presentaban, a coherencia do que se programaba ou o coidado e respecto pola lingua".