A Cidade do vinte por cento da Cultura

A Xunta da Galiza vén de facer balance sobre a actividade da Cidade da Cultura no ano 2023, anunciando que o complexo superou "de novo a cifra do millón de visitas". A cifra é semellante á de anos anteriores, mais a contabilidade presentada este ano non detalla cantas destas visitas corresponden á asistencia a actividades culturais. A Xunta limítase a dicir que o Museo Gaiás recibiu "máis de 100.000 visitantes" e que se organizaron "700 eventos e actividades culturais". Os balances de anos anteriores desvelaban que só unha pequena parte das visitas á Cidade da Cultura estaban motivadas pola actividade cultural xerada no complexo. Así, en 2021 detallábase que "a Cidade a Cultura de Galiza fecha 2021 acadando un máximo histórico no número de participantes nas actividades do seu programa cultural, cun total de 229.462, o que representa un incremento dun 20% respecto ao 2019, último ano antes de pandemia". O número total de visitas estimábase en 1.183.263, polo cal a porcentaxe de persoas que acudían a algunha das actividades culturais do programa non chegaban ao 20% do total. Porén,o balance incluía dentro desas case 230.000 persoas que acudiron ao programa cultural todas aquelas que asistiron "a actividades organizadas polo Gaiás, aínda que se desenvolveran en centros ou espazos diferentes aos da Cidade da Cultura", é dicir, as que visitaron as exposicións exhibidas en Ourense, Pontevedra, Vigo e A Coruña. Tendo en conta esa inclusión, a porcentaxe de persoas que visitan o Gaiás por motivos culturais sería aínda menor. En 2022, o balance non era tan detallado, pero falaba de "máis de un millón de visitas" das cales 190.000 eran motivadas polo programa cultural, que ofrecera "a cifra récord de 28 exposicións", dicíase, "precisamente durante a celebración do décimo aniversario do Museo Gaiás". Malia o triunfalismo con que se presentaba "o ano do aniversario", o número de visitantes caía a respecto de 2021. Tampouco se alcanzaba desta vez o 20% de asistencia a actividades culturais nese exercicio. Cidade da Cultura: soño ou pesadelo? Confusión e indefinición En decembro de 2021, a Xunta deu a coñecer as liñas xerais dun Plan estratéxico da Cidade da Cultura para o período 2021-2027, no que se pretendía afastar o Gaiás da polémica na que se vía permanente envolto -o Consello de Contas chegou a emitir un informe no que se afirmaba que a Administración galega "abdicara das súas responsabilidades na xestión prudente e planificada dos fondos públicos". A preocupación por definir un proxecto concreto que dotase de personalidade o complexo semellaba unha das prioridades. De feito, aquel documento recoñecía que "o Gaiás non é un centro cunha actividade única cultural, senón que abrangue outras funcionalidades que fan que o seu recoñecemento como centro cultural sexa, ás veces, confuso", ademais de subliñar que "as novas relacionadas con usos alternativos e todo o que ten que ver con traballadores da Administración no complexo lastran a súa imaxe". Daquela, o plan estratéxico sinalaba a necesidade de "reforzar unha identidade recoñecíbel" que apostase por "unha comunicación e ton cultural fronte a un estilo e ton administrativo”. Pero o balance presentado este ano só segue parcialmente estas liñas de acción. Se ben é certo que incide na transformación da Cidade da Cultura nunha "factoría que produce contidos para ser programados" non só nas súas instalacións, tamén apunta que a actual "expansión" se debe a "unha maior capacidade do Gaiás para organizar nos seus espazos eventos institucionais, empresariais ou sociais, algúns deles tan relevantes como o Ecofin, a reunión de ministros de Economía e Finanzas da UE". A Xunta quere deixar atrás o debate político sobre a Cidade da Cultura Máis obras e opacidade no financiamento O balance tamén sementa dúbidas sobre o sempre conflitivo "fin das obras" no Gaiás. Malia que Alberto Núñez Feixoo deu por rematadas as obras da Cidade da Cultura -despois de 20 anos de obras e de innumerábeis rectificacións dun orzamento que chegou aos 350 millóns de euros- o balance anual indica que este ano se iniciou a construción do Centro de Artes Dixitais, engadindo o traballo no eido destas tecnoloxías, con proxectos inmersivos como Hábitats. Natureza estendida —que esgotou en días as entradas para o Nadal— ou as experiencias englobadas no Galiverso. Como é habitual nestes balances anuais, a Xunta da Galiza segue sen dicir nada sobre o custo dunha programación que segue sen atraer o público galego. Grandes estruturas Deseñada no momento en que se puñan en marcha centros como o Guggenheim de Bilbo ou a Cidade das Artes e das Ciencias de Valencia, cos que se quixo equiparar, o Gaiás quedou moi lonxe deses modelos para transformarse nun complexo desmesurado cuns obxectivos indeterminados. Abonda con lembrar que o centro bilbaíno tivo un custo de 132 millóns de euros e que recibe máis de un millón de visitantes, estes si dirixidos á actividade cultural que programa.