De activismo, potencia e vulnerabilidade

"Fracasa de novo. Fracasa mellor". A máxima de Beckett podería servir para ilustrar o traballo que desenvolven múltiples iniciativas escénicas co paradoxo de que os seus fracasos continúan cheos de éxitos. Dalgún xeito, así o viña indicar Xesús Ron durante as xornadas 'Activistas' que desenvolveron na ESAD de Galicia no marco do PerformanceLab do proxecto Nós/Nous: unha iniciativa transnacional arredor da cooperación artística. Nove organizacións de Galicia, Portugal, Francia e Alemaña forman parte deste proxecto que desde 2020 ten presentado en teatros públicos espectáculos integrados por equipos de estudantes da ESADg, a Esmae do Porto, a ESTC de Lisboa e a Ensatt de Lyon. Xunto coa proposta artística e formativa, o proxecto promove encontros de reflexión e debate como o que os días 14 e 15 de maio tivo lugar en Vigo e contou con proxectos do activismo galego coa intención de "xerar complicidades e sinerxías potencien a educación teatral e permitan ampliar e mellorar as confluencias entre o sector cultural e o tecido social galego". Traballo e resistencia Deste xeito, o PerformanceLab congregou a activistas de diferentes áreas detectando como denominadores comúns entre eles a consciencia de país, a defensa do poder transformador da cultura, o poder de resistencia ante dinámicas produtivistas e súa aposta por dun traballo de proximidade. As xornadas 'Activistas' permitiron radiografar o ecosistema social e cultural e (re)conectar colectivos A primeira das mesas, centrada no activismo festivo e protagonizada por Iván Prado e Braulio Vilariño, permitiu achegar as realidades de dous festivais con raíz galega pero con estruturas e horizontes diversos como son o internacional Pallasos en rebeldía e o Festival Agrocuir da Ulloa. Se ben as realidades sociais sobre as que operan son distintas, o activismo emerxe nos dous casos como reacción ante a opresión e o abuso, como un espazo de resistencia. A segunda das mesas, dedicada ao activismo desde os espazos de creación, permitiu pensar as múltiples iniciativas existentes por todo o país que, como o caso de A Fedora en Redondela e A casa vella de Amiadoso, ofrecen lugares para acoller a creación e propician que os proxectos acontezan. Así, a creadora Nuria Sotelo lembraba a importancia de habitar o territorio e fuxir do paternalismo que aplican aquelas políticas que pretenden levar a cultura aos lugares en lugar de activar a potencia que xa posúen. Activismo como forza de transformación e axitación cidadá, como antídoto contra a desmemoria, foi o que compartiron os representantes da mesa reservada para o activismo teatral. Se desde a Mostra de Cangas, María Armesto lembraba o poder da cidadanía á hora de conseguir un auditorio e a riqueza do ecosistema cultural sobre o que se asenta o festival, Lucho Penabade destacaba o traballo dos Quinquilláns como un "teatro da autoestima" á hora de poñer en valor espazos, personaxes e historia local. Pola súa parte, desde Chévere, Xesús Ron compartía a vulnerabilidade e o orgullo do desarraigo de quen non ten nada que perder pero intenta seguir xerando espazos de rozamento despois de proxectos como a Sala Nasa en Compostela ou a experiencia en Teo como compañía residente: malia acadar a fórmula xurídica precisa, malia confirmar o poder do teatro como ferramenta de cohesión social ou certificar a forza do teatro para inverter o sentido da circulación das persoas, asegurar a continuidade dos proxectos non sempre é posible. A cuarta mesa, centrada no coidado do patrimonio e representada a través de Ramón Pinheiro, da Central Folque, e Xavier Groba, do Clube Espeleolóxico Maúxo, insistían na fraxilidade das iniciativas que, ademais dunha necesidade de reinvención permanente, precisan aplicar un activismo "intelixente" para non esgotarse na loita constante coa administración e na sensibilización á hora de valorar os bens de interese cultural. Corresponsabilidade O mal tempo impediu a andaina prevista mais foi posible descubrir as claves do traballo de rexeneración do bosque autóctono que desde hai 25 anos desenvolve a comunidade de montes de Teis da man do seu secretario, Manuel Lopes Rodrigues quen, entre outras cuestións lembrou a fábula da carriza que no medio do incendio se responsabiliza de levar auga no peteiro. Por moi pequena que semelle a súa acción, intenta "facer a súa parte". E con ela emerxe outro dos denominadores do encontro: a corresponsabilidade. Ademais de propiciar encontros e descubertas, as xornadas 'Activistas' permitiron radiografar o ecosistema social e cultural e (re)conectar colectivos. De materializarse algún proxecto de educación superior vinculado co territorio, este debe ir ligado á realidade na que se insire e este foi, sen dúbida, un paso positivo desde o que activalo. Nese sentido, calquera fracaso, foi xa un éxito.