No seu gran libro A condición humana, Hannah Arendt argumenta que os dereitos humanos non son simples principios abstractos, senón que adquiren significado e valor cando son exercidos e postos en práctica polos individuos e as comunidades. Un dereito recoñecido e formal non serve de nada se non se practica.
A acertada reflexión da pensadora alemá vénme á mente estes últimos meses, desde que se constituíu o Congreso español, cada vez que un deputado catalanfalante toma a palabra e, en vez de facer uso do seu dereito, utiliza o español. A última vez, esta mesma semana, nunha intervención da deputada de Compromís Àgueda Micó, na que denunciaba a conxura do PSOE e o PP para ampliar o porto de Valencia e, incomprensiblemente para min, dirixiuse en castelán á cámara.
É desalentador. Despois de décadas reclamando que se poida falar en catalán no Parlamento español, como pode ser que agora que se gañou este dereito haxa deputados catalanfalante que non o exerzan? Que pensan cando actúan así? Que mensaxe queren enviar aos cidadáns? E que falta de respecto á xente que loitou durante décadas por conseguilo.
Até xullo pasado, a defensa do dereito de falar en catalán era unha reivindicación amplamente compartida e unha loita que aparecía constantemente. Non sei se é necesario recordar as discusións entre Albert Botran, da CUP, e a presidenta anterior (catalanfalante, ela) do Congreso. E, tendo isto na memoria, agora que se pode facer, agora que se pode falar sen ningún impedimento a lingua de cada un, cal é a desculpa, cal é a razón para denigrar así a vitoria acadada?
Moito especialmente por parte dos grupos soberanistas e independentistas. Non teño datos completos e, por tanto, pido desculpas se pasei algo por alto. Pero a miña sensación como telespectador é que Junts e Més per Mallorca e Menorca son os únicos que falan sempre en catalán. Os deputados de ERC tamén, salvo, ai!, Gabriel Rufián, que ten a mala sorte de ser o orador máis destacado e representativo e que contamina gravemente, polo tanto, o conxunto do grupo. En canto aos deputados de Compromís e os comúns, integrados en Sumar igual que Més, non vexo que haxa ningunha regra clara sobre que lingua usar: ás veces usan o catalán e ás veces o castelán. Igual que os socialistas das distintas tribos, pero ao revés: eles basicamente usan o español e ás veces o catalán, coa destacada excepción do ministro Jordi Hereu, que responde en catalán a quen lle fala en catalán; e da presidenta da cámara, Francina Armengol, que me dá a impresión de que vai dicindo máis frases en catalán de día en día, como aumentando a dose... E a alguén do PP mesmo se lle escapou algunha frase.
Coñezo uns cantos parlamentos multilingües –Bélxica, Suíza...– e podo dicir que nunca vin ningún deputado falar nunha lingua diferente da súa. Tal vez pasou nalgún momento esporádico, pero non vexo que sexa a norma. E entón, que comparación que se pode facer dos catalanfalantes? Con que imaxe quedamos?
E falo dos catalanfalantes porque non teño datos abondos dos outros, María.
Pero vexo que os vascos, PNB e Bildu incluídos, usan o español maioritariamente, de feito, na votación da lei de amnistía foron os únicos que podían distinguirse do par "si-non" dos latinos e ningún elixiu o "bai-ez"; ningún. Néstor Rego, deputado do BNG, é un exemplo no uso do galego –como en tantas outras cousas–. Jorge Pueyo usou o aragonés e non sei se alguén falou en asturiano ou en occitano.
Pero, en xeral, a unanimidade que sería lóxica de esperar non existe. E iso fai que nos poidamos preguntar como defenderá os nosos dereitos unha xente que non fai uso do dereito que ten e que podería facelo.
