De aquí ao nordés unha volta de pescozo leve para ver o bosquexo dunha illa que descansa. Xa está. Chegou a calma e a vida normal aos penedos de Ons.
Non sei exactamente que significa iso porque eu non son Cesáreo, por exemplo, e non podo ver a súa motocicleta recuperando os camiños intransitables noutros días. Tampouco sei o que sente cando ve desaparecer as leiras de millo porque non llo pregunto. A algunhas persoas admíroas tanto que non ouso molestalas coas miñas cuestións pero imaxínoo dicindo que viu cousas que xamais poderiamos crer. E non sei se houbo naves ardendo máis alá de Fedorentos pero si entre tres e catro hectáreas de monte raso a causa deses raios que non cesan. Cesáreo, por certo, foi dos primeiros en ir aló. Sae nas fotografías tentando sufocar o lume.
O home e o mar. O home e o lume. O home e o home. Como se constrúe un mito?
Unha vez ao ano, parte un barco do Porto de Bueu cargado de persoas e flores. Sempre está preto alguén que o ve e envía retrato
A Illa ten un cemiterio. Nunha das lápidas había unha flor vermella enorme e unha cancela pequena. É o único que lembro da primeira vez que me levaron. Iso e que quería bulir de alí canto antes. Que se ve nun cemiterio? Lin nomes e apelidos coma quen deletrea palabras complicadas. Alguén nos contou que agora tiñan que procurar nichos en terra (é dicir, fóra do arquipélago) porque lles ían impedían seguir soterrando aos seus veciños. Non sei cantos anos pasaron desde entón pero si que xa non reciben sepultura no lugar.
Os barcos non levan mortos, canto menos de xeito corpóreo. Os barcos levan vivos. Unha vez ao ano, parte un barco do Porto de Bueu cargado de persoas e flores. Sempre está preto alguén que o ve e envía retrato.
No de outros anos lembro unhas flores preciosas que se ven nos xardíns de moitas casas. Os pétalos son puntiagudos pero brandiños e vanse recollendo cara ó centro, cada vez máis pequenos, máis mestos. Creo que se chaman dalias.
Mais non só levan dalias envoltas en papel de xornal, tamén levan ramos preciosos de crisantemos, rosas, orquídeas... O recipiente adoita ser ovalado e branco, labrado. Brilla. A min gústanme máis os das dalias púrpura porque veñen da terra que teñen en terra firme. Veñen das mans que as portan ata alí. Son, poderiamos dicir, flores artesás. Esa xenerosidade de cultivar un presente para quen xa non está. Ese xeito de coidalos.
Este ano non as vin. Non me chegou foto da partida pero sei que foron porque si houbo do cemiterio. Cando a vin pensei nas dalias e en se prenderán candeas como fan aquí. Cando era nena pensaba que as illas eran flotantes e que estaban ancoradas á terra por cordas xigantes polo de evitar que fuxisen mar adentro. Supoño que lles prenderán porque se se fai aquí, por que non se vai facer alí? E cando as apague o vento ou a choiva, irá alguén a prendelas novamente?
Realmente do que quería falar era do barco que parte o 31 de outubro cara a Ulla para levar vivos a visitar mortos. Non sei se sempre é ese día ou un antes ou despois pero sei que, ano tras ano, acontece. Esa corda que os amarra á terra a min pasoume desapercibida moitos anos e sorprendeume cando souben da súa existencia. Como puiden sorprenderme deste feito? Por que entendín que aos mortos das illas se lles esquece no inverno?
Do que quería falar era do barco que parte o 31 de outubro cara a Ulla para levar vivos a visitar mortos
Gustaríame ir canda eles, observar ese intre íntimo e maduro. A facilidade, esa que en min escasea, de ver a morte con tenrura, con honestidade, sen medo. Gustaríame pero nunca o farei e agardo que nunca mo consintan porque é algo de seu, non de noso.
Imaxínoas, abastecedoras de coidados, dentro do barco agarradas ás flores, falando de calquera cousa que non sexa a causa que as leva ata alí, contando como este ano déronse menos as margaridas ou como a pataca de gladíolo branca rebelouse vermella. Ou pode que falen de que o frío xa se nota, de que o tempo pasa ou do sufrimento aquí e alá. E imaxino Cesáreo no peirao agardando, ou na porta da casa, ou na horta de atrás. Esa visión privilexiada que terá de velas chegar, de velos chegar, polo carreiro, de seguir os seus pasos. Sentir a Illa chea de xente: a de tódolos santos.
Non poden, desde fai anos, ser enterrados na Illa. Non sei que me parece esa decisión. Só quería contar canto me sobrecolle a imaxe das mulleres embarcando no peirao.
Non sei de case nada. Se soubera de algo, contaría unha historia na que Cesáreo fose o protagonista. Non atopo as palabras que se axusten.
Que sorte ter unha Illa ancorada á terra!
