Unha alameda, outono, abondosas follas caídas, dúas persoas de costas, unha muller que anda de forma resolutiva, levando atada unha cadela que lle sigue o ritmo, acompañadas por un home con muletas, eivado, que intenta non quedar atrás. Vanse distanciando da nosa mirada cara ao fondo da imaxe. Sentimos nostalxia, algo de tristeza e tamén compaixón, a mesma que nos transmitía o cine de Charles Chaplin na súa aproximación aos pobres e marxinados do sistema. Seguimos, durante uns meses, a difícil vida de dúas persoas, unha moza e un mozo solteiros, sometidos á explotación, á precariedade e ao maltrato laboral, no contexto dunha sociedade occidental, considerada avanzada. Coñecemos así unha legalidade laboral, ou violada ou feita á medida das empresas: parecen redondear os seus negocios esquilmando man de obra barata e impondo condicións de traballo escravistas, nos supermercados, na hostalaría, na industria da construción ou na metalúrxica.
Non vemos ningún encanto nin riqueza partillada; só aboia a difícil vida laboral de persoas que, no gume da navalla, se esforzan simplemente por continuar a frote. Sen épica nin retórica heroica, Aki Kaurismäki, o director finés, mostra a resistencia e dignidade, malia as súas debilidades humanas, de persoas proletarias por non se precipitaren no abismo da destrución. A verdade é que o seu filme, sen sustentarse nunha armazón ideolóxica clara nin nunha concepción marxista do mundo, delata unha sociedade corroída polo individualismo, o control social, a desigualdade, a corrupción e o clasismo. Intuímos que a súa aparencia oficial é a modernidade satisfeita e a regulamentación eficiente. Insinúa, máis que afirma, sinala máis que explica, obriga o espectador a que tire as súas propias conclusións de síntomas (a reacción dos personaxes ante a información reiterativa, nas emisoras que conectan, sobre a guerra ruso-ucraína; a presenza abafante desta información en calquera hora do día e como se foxe deste acoso en procura de música).
Kaurismäki non teme nin o eclecticismo nin a nostalxia; recoñécese nelas. A banda sonora de Follas caídas é un exercicio de vinculación co pasado e unha forma de ilustrar os distintos momentos do filme. Usa moita música popular e melódica finesa, de sabor nostálxico, música clásica (Serenade de Schubert e a sinfonía nº 6 de Tchaikovsky , para a exaltación amorosa), e mesmo a Carlos Gardel, co seu Arrabal Amargo, a marxinación global. A música e a imaxe dunha natureza fulgurante expresan a emoción que embarga os personaxes, cando son correspondidos amorosamente pola compañía doutros. Un estado de graza que o cine só concede, polo xeral, a personaxes non marxinais nin de clases sociais non populares. Dá a impresión de a Kaurismäki non lle gostar a situación actual do seu país. Porén, acredita na capacidade de subsistir e resistir de homes, e especialmente mulleres, que, nas marxes do sistema, loitan por achar un espazo para unha vida algo humana. Follas caídas é, neste aspecto, un filme esperanzado.
Parece ser que o director finés vive, ou pasa boa parte do seu tempo, aquí, na raia galego-portuguesa, nunha aldea de Castro Laboreiro. Que pensará das marxinacións e secuelas deste capitalismo global para nós? Finlandia foi colonia sueca e logo foi integrada en Rusia; chegou a facerse independente en 1917; hoxe a súa lingua está restaurada socialmente e goza de oficialidade plena. Malia a súa visión dunha Finlandia alienada e corrosiva, Kaurismäki segue a facer cine en finés e sobre o seu país. Non teme pola súa desaparición.
