Leo unha novela recente de Éric Vuillard traducida ao castelán como Una salida honrosa. Abórdase nela, con escrita afiada –e a vontade documental de Kapuściński– os derradeiros anos do imperialismo francés en Indochina. Un episodio vergoñento pero rendible –grazas ao caucho– para non poucas das fortunas que aínda rexen os destinos da república. A batalla de Dien Bien Phu, perdida por La Croix de Castries –comandante ao que o autor fai un traxe– fixo aflorar outro líder militar –Ho Chi Minh– que habería gañar máis gloria cando, tras os galos, fosen os ianquis os fracasados.
O antiimperialismo de Vuillard contrasta co tipo de novelas predominantes na narrativa española actual. Unha produción que se move entre a poética da "España baleira" e a das glorias imperiais do s. XVI. Formas diversas de nacionalismo banal para afundir nun mesmo cavorco ensimesmado.
Dien Bien Phu e de Castries aparecen tamén en Antón e os inocentes, a novela de 1976 escrita por Méndez Ferrín. Un texto prodixioso que gaña enteiros case cincuenta anos despois e onde escintila o Vigo rururbano.
Hai algo nos personaxes de Narda e de Berto que lembra á Maga e ao Oliveira cortazarianos. Unha predilección pola bohemia tinguida de vermello, polo amor libertario nutrido de encontros fortuítos na rúa, polas lecturas compartidas e polas conversas interminables. Peaxes do 68. Berto, o descendente dunha caste de proletariado mariñeiro sindicado, e mais Narda, a inmigrante rural que toma consciencia nos arrabaldes de aluvión, protagonizan unha historia marcada pola sombra omnipresente e fuxidía de Antón, o personaxe máis interesante da novela. Antón é tío de Narda e, entre outras cousas, mercenario no bando francés en Dien Bien Phu. Trátase dun personaxe lynchiano: lascivo e excesivo. Puro lumpen. A outra cara da moeda da proletarización.
A vocación cara á acción destemida de Antón contrasta co manierismo dos "inocentes". Estes teorizan a revolución, pero todos sabemos que é xente como Antón quen leva a cabo esa cousa porca que é a revolución. Velaí o paradoxo do proletariado integrado no ethos capitalista (algo non previsto por Marx). Na medida en que se "civilizaba" (isto é, en que se integraba na civitas, no burgo) aburguesábase. O contrario ao sucedido á masa de campesiños que liberaron Vietnam. Por iso todas as revolucións do s. XX, contra o que dita o evolucionismo histórico, tiveron lugar en países "atrasados". E por iso hoxe é máis difícil ver unha revolución ca un unicornio voando.
