Utopías e distopías

Este mes de setembro marca o sexto e último mes da pausa no desenvolvemento da intelixencia artificial (IA) que se propuña na carta aberta asinada por máis de mil persoas expertas, preocupadas pola expansión desta tecnoloxía. Dende a publicación desa carta e ata hoxe temos lido incontables reflexións sobre a IA e as posibles consecuencias da súa aterraxe en múltiples ámbitos, pero o certo é que esta tecnoloxía está xa presente en máis campos dos que imaxinamos e está a ofrecer resultados incribles. A IA é hoxe unha ferramenta chave en marketing, en ciberseguridade, en atención ao cliente, en investigación, en sanidade... e segue sendo percibida como unha ameaza existencial por moitas persoas. E como a salvación por outras. Ameaza existencial Sosteñen algúns expertos que a IA como ameaza existencial non é unha posibilidade remota, senón unha realidade presente que vai "máis aló de que os robots nos quiten o traballo". Existe o risco de que as IA, máis sofisticadas e autónomas cada día, tomen decisións que poden ter implicacións de grande alcance para as nosas sociedades, economía e para o planeta. Cal é o potencial de armas autónomas ou de sistemas de IA que controlan infraestruturas e datos críticos? Que pasa se caen nas mans equivocadas? Que pasa se hai unha fenda de seguridade? Que pasa se a IA, optimizada para acadar un obxectivo determinado, non ten en conta os valores humanos e persegue dito obxectivo a toda costa, incluso actuando contra nós? O que pode pasar se a IA se vai mellorando a si mesma de forma recursiva, supera rapidamente a intelixencia humana e existe ese "desaxuste" entre os "valores" da IA é que nos coloque no peor dos escenarios: o da autodestrución. Salvar o mundo Hai uns meses, escoitei unha entrevista ao enxeñeiro Marc Andreesen, cocreador do primeiro explorador que permitiu navegar na rede co rato ou ter imaxe e texto, entre outras. Nesa entrevista, de absoluto optimismo fronte á IA, abría terreos e perspectivas que, por unha vez, ofrecían unha alternativa ao futuro escuro e fortemente regulado ata o inmobilismo como a única opción segura que se me presentara ata ese momento. Andreesen opina que a Intelixencia Artificial é a nosa oportunidade de ter unha "intelixencia humana aumentada" para mellorar en todos os ámbitos Opinaba que a IA pode, de feito, salvar o mundo e facelo menos desigual porque, entre outras cosas, a IA é a nosa oportunidade de ter unha "intelixencia humana aumentada" para mellorar en todos os ámbitos da nosa vida, sinalando tamén –de maneira paradoxal– o poder humanizador que (potencialmente) posúe a IA. Coa IA, cada persoa terá un titor, asistente, adestrador, formador e asesor infinitamente paciente, informado e útil en cada paso do seu desenvolvemento en todas as oportunidades e retos da vida, maximizando os seus resultados. O persoal investigador terá un asistente, colaborador e compañeiro que ampliará o seu ámbito de actuación e os seus logros científicos. A IA facilitará a toma de mellores decisións en empresas, equipos deportivos, gobernos... que se beneficiarán tamén desa "intelixencia aumentada". Deste xeito, a produtividade en toda a economía podería acelerarse drasticamente, impulsar o crecemento económico, a creación de novas industrias, a creación de novos postos de traballo, o aumento de salarios, dando lugar a unha nova era de prosperidade. Os avances científicos, novas tecnoloxías, medicinas e as artes expandiranse de forma espectacular coa IA traballando no noso beneficio. Falaba Andreesen da liberdade de crear para aquelas persoas con ideas pero sen coñecementos técnicos para expresarse artisticamente e tamén de sistemas "amigos" ou chatbots médicos con "infinita empatía e paciencia que axuden a manexar a adversidade". Utopía ou distopía? Historicamente, cada nova tecnoloxía (a electricidade, a radio, o automóbil, a internet) espertou o pánico a un escuro futuro, a destruír o mundo e/ou acabar coa humanidade, un patrón cíclico do que non está a escapar a IA. Non cabe dúbida de que moitas tecnoloxías chegaron para ofrecer nefastas consecuencias, pero moitas veces son esas mesmas tecnoloxías as que tamén nos trouxeron beneficios en moitas parcelas, con maior benestar e unha vida mellor a nivel global. O que está claro é que está por ver o desenvolvemento e as consecuencias da expansión da IA. De momento, xa se perciben diferentes maneiras de tratala e vemos países cunha regulación e normativas restritivas e outros que non tanto, ao igual que con outras tecnoloxías ou técnicas. Hai que estar a favor do desenvolvemento e expansión da IA? Parece unha grande oportunidade.