O tempo de espera para lograr a primeira cita en saúde mental chega a un ano

Os tempos de espera para conseguir unha primeira cita en Psicoloxía Clínica chegan ao ano en catro das sete áreas sanitarias galegas. Segundo os últimos datos, referidos a outubro de 2023, o período de agarda entre a poboación adulta varía do ano aos dous meses, presentando as mellores cifras a área sanitaria de Ferrol e as peores a área sanitaria de Compostela. Neste sentido, o tempo de espera nesta última é de 12 meses; en Ferrol de dous meses; en Lugo de seis a 12 meses; en Ourense de sete meses; en Pontevedra de dous a 12 meses e en Vigo de cinco a 12 meses. Para a área sanitaria da Coruña non hai cifras. O período de agarda de arredor de un ano para unha consulta nesta especialidade está adoptando un carácter estrutural na Galiza. Concretamente, estes tempos de espera véñense rexistrando desde o ano 2021, sinalando naquela altura o Goberno galego que se trataba dunha excepción derivada da pandemia. Unhas cifras análogas presentáronse no pasado exercicio, malia o incremento de persoal de Psicoloxía Clínica nos hospitais do Sergas desde o ano 2020. Así as cousas, a situación está lonxe de mellorar, coas conseguintes consecuencias para as persoas usuarias. A saúde mental na axenda política O psicólogo clínico do Sergas e vogal do Colexio Oficial de Psicoloxía da Galiza (COPG) José Berdullas sinala a Nós Diario que “os tempos de espera para conseguir unha cita en Psicoloxía van camiño de cronificarse”. A este respecto, apunta que “malia terse incrementado os recursos desde 2020, os períodos de agarda continúan estancados en moitas áreas sanitarias arredor de un ano, o que obriga a pensar que o modelo non resulta axeitado”. Neste sentido, aposta por “definir un novo modelo” e considera necesario que “o Sergas, os colexios profesionais e os colectivos sociais se xunten e traballen para articular un novo sistema que permita mellorar a asistencia”. Os riscos dos tempos de espera Berdullas advirte dos riscos para a poboación duns tempos de espera tan elevados. Nesta liña, lembra que “prolongan o sufrimento das persoas que requiren atención, aumentan a desesperanza, ao facer pensar á xente que non pode mellorar e dificultan abordar a problemática daquelas que precisan axudan”. Asemade, asegura que “mudan a percepción das persoas que agardan pola consulta, favorecendo a sensación de que o seu problema non ten solución, incentivan o consumo de substancias legais e ilegais e aumentan moito os tratamentos farmacolóxicos”. Neste punto, destaca que “esperas tan elevadas levan a que os fármacos acaben por converterse en crónicos, como ocorre, por exemplo, co Trankimazin [alprazolam], que está pensado só para ser administrado durante unhas semanas”. A voceira do Movemento Galego de Saúde Mental e psicóloga clínica do Sergas, Rosa Cerqueiro, explica a Nós Diario que “as listas de agarda en saúde mental eran moi elevadas antes da pandemia, superando xa as 8.000 persoas”. Nesta liña, incide en que “o incremento de profesionais rexistrados nos últimos anos non abonda, cando se enfrontan tantos problemas de pobreza, de desigualdade de xénero ou de desigualdade económica”. A este respecto, afirma que “os problemas de saúde mental non aparecen na primeira fase, cando aparecen os diferentes picos de malestar social, senón nunha segunda fase”. A saúde mental, un gran reto para os Gobernos da Xunta e o Estado Os problemas do modelo Cerqueiro culpa o vixente modelo da situación. Nesta dirección, pon de manifesto que “os problemas de saúde mental non se poden ver como problemas individuais, senón que detrás deles hai condicionantes sociais”. Así, asevera que “o modelo que non funciona é aquel que individualiza e considera que os problemas poden ser resoltos a través da medicalización. Precisamente, isto leva a que non chegue co número de profesionais, cuxa cifra segue a ser moi reducida para as necesidades da poboación”. Nesta orientación avanza que “ás persoas aféctalles o modo de vivir e mesmo onde viven, pois a atención é diferente en función do lugar de residencia”. Os tempos de espera entre consultas na Galiza superan todos os estándares recomendados. Así no mes de outubro, o período de agarda na área sanitaria de Lugo era de tres a cinco meses para persoas adultas e de dous meses para crianzas; en Ourense de seis meses para adultas e de cinco a seis meses para crianzas; en Pontevedra de catro a sete meses para adultas; e en Vigo de dous a nove meses para adultas e de seis meses para crianzas. Malia carecer de datos para as áreas sanitarias da Coruña, Compostela e Ferrol, as fontes consultadas por Nós Diario apuntan a unhas cifras semellantes, que en calquera caso impiden prestar unha atención de calidade. A poboación galega encabeza o consumo de psicofármacos no Estado español Os períodos de agarda entre as citas comprometen a eficacia da terapia. A este, Berdullas sinala que “os tratamentos funcionan cando as sesións son cada quince días ou cada mes, porén cando estas son entre tres ou seis meses non son eficaces”. Nesta dirección, considera que “cando a secuencia das terapias é de tres meses, os doentes non poden ser ben atendidos e isto xera unha gran frustración nos profesionais”. Na mesma liña, Cerqueiro avanza que “para funcionar, un tratamento debe ser eficaz no tempo e na forma, e cando as visitas son cada dous ou tres meses, isto non resulta posíbel”. A ratio de profesionais en Psicoloxía Clínica é inferior á esixida pola OMS O Servizo Galego de Saúde (Sergas) dispón na actualidade de 141 especialistas en Psicoloxía Clínica, o que representa unha ratio de 5,2 profesionais por cada 100.000 habitantes. Segundo os datos ofrecidos para o mes de outubro, a área sanitaria da Coruña conta con 23 especialistas, 4,2 por cada 100.000 residentes; Compostela con 27 especialistas, 5,9 por cada 100.000 residentes; Ferrol con 13 especialistas, 7,1 por cada 100.000 residentes; Lugo con 20 especialistas, 6 por cada 100.000 residentes; Ourense con 17 especialistas, 5,5 por cada 100.000 residentes; Pontevedra con 12 especialistas, 3,9 por cada 100.000 residentes; e Vigo conta con 29 especialistas, 5,3 por cada 100.000 residentes. O número de profesionais continúa a ser insuficiente malia o incremento dos últimos anos. Mentres a ratio de especialistas en Psicoloxía Clínica atópase na Galiza en 5,2 por cada 100.000 habitantes, a totalidade dos traballos científicos e a Organización Mundial da Saúde (OMS) sitúan en 12 profesionais por cada 100.000 habitantes o mínimo esixíbel para prestar unha asistencia con garantías. O Movemento da Saúde Mental insta a Xunta a destinar recursos á prevención do suicidio A maiores, constátase un importante desequilibrio de profesionais entre as diferentes áreas sanitarias galegas, que vai desde os sete especialistas por cada 100.000 residentes cos que conta a área de Ferrol até os 3,8 especialistas por cada 100.000 habitantes cos que conta a área de Pontevedra. Neste punto, Berdullas aclara que “a carestía previa fai que os recursos dispoñíbeis estean lonxe do mínimo esixíbel para garantir o dereito de acceso á atención psicolóxica na rede pública”.