Non é (só) a denuncia

Queda moito por mudar, por máis que se repita que cómpre desprazar cara ao agresor o pesado foco que se lle aplica á muller, sexa supervivente ou vítima mortal da violencia machista. As expertas refírense á importancia de involucrar a sociedade, deixar de limitar a violencia aos homicidios e a análise a se houbo ou non denuncia previa e comezar a falar dun sistema estrutural que nos concerne (Lorente, 2021). Á inmensa maioría dos homes asasínanos fóra da casa. Para as mulleres, o lugar máis perigoso non é a rúa, senón o fogar. De feito, existe unha tipoloxía de senfogarismo feminino que acontece baixo o teito de vivendas inseguras. Gran parte dos casos desta ausencia dun fogar ten relación directa coa violencia de xénero. O asssinato é o punto álxido dos malos tratos con múltiples formas e gravidades, aínda que no imaxinario perviva a eminencia do físico, do dano corporal manifesto e continuado, tal é a rotundidade que se lle esixe á vítima. A violencia psicolóxica ou a vicaria tamén poden ser letais (Boira, 2021). Un vínculo íntimo A ela o medo doíalle ao tragar. Sentíao perfectamente localizado na gorxa, como un obxecto estraño que levaba demasiado tempo aí. Nunca tiña a certeza de se o home co que tivera unha criatura chegaría agresivo, se a castigaría co silencio, se bébedo se lle botaría enriba, se non aparecería, se boicotearía calquera intento por ter vida fóra da casa, se a volvería deixar en números vermellos ou se a acantoaría entre puñazos na parede, cada vez máis cerca da súa cabeza. Malia todo, era a familia que tiña, o pai da súa filla, o home que a quixera cun amor intenso, o home que arranxaba todo despois de facelo estourar polos aires. Se a insultaba, traíalle flores. Ofrecíalle reforzos intermitentes até desorientala. Un proceso de anos. A contorna quitáballe importancia: “todas as parellas teñen problemas”, “ser nai tamén é aguantar polos fillos”. Exercía un control sutil, pero pleno. Os amigos intuían nel un tipo exitoso no traballo, con don de xentes, mentres ela perdía pé. Deixou de pagar facturas e tivo que facerse cargo. Empezou a romper cousas a pancadas. Insultábaa nunha escalada de violencia até violala. “Sen min non sobrevives”, “vou quedar coa nena”, “calquera ve que estás tola”, “quen che vai dar a custodia?”, “vouche arruinar a vida”, “movo un dedo e ninguén te volve contratar”. Atreveuse a lle pedir axuda a unha amiga psicóloga. Non foi quen de sacar fóra todo, pero si o suficiente. Na última Macroenquisa da violencia contra as mulleres (2015) a maioría (54,7%) coincide en respostar que a confidente da situación foi unha amiga (despois a nai, un 40%, e logo a irmá, un 32,2%). Malia iso, no último lustro, menos de dúas de cada cen denuncias (1,82%) presentáronas familiares e amigos (Observatorio de Xénero do Consello Xeral do Poder Xudicial, 2022). Á inmensa maioría dos homes asasínanos fóra da casa. Para as mulleres, o lugar máis perigoso non é a rúa, senón o fogar Non denunciou ao pai da súa filla por medo e por pena, demasiada pena, igual que a metade das que non denuncian. Tamén porque non lle parecía abondo grave, como máis de catro de cada dez superviventes (44,5%). E porque no proceso de ruptura atopou moito máis cuestionamento social que apoio. Xa son 55 mulleres asasinadas a mans das parellas e ex parellas no territorio español no 2023. Catro mulleres e unha nena na última semana. A coruñesa Encarna, de 80 anos, cun proceso de alzheimer; Leticia, de 37, nai de dúas fillas, de 2 e 3 anos; Tatiana, de 24, e a súa filla Abril, de cinco, que denunciara en 2020, sen apoio da contorna e con risco alto en VioGen, até que un xuíz absolveu o home; e Fátima, de 34 anos, nai de dúas nenas, unha de catro anos e outra de 13, en coma tras precipitarse pola ventá, quizais empurrada polo pai ou ao pedir axuda. Os últimos datos do Consello Xeral do Poder Xudicial, que agrupan os autos solicitados entre 2005, ano de entrada en vigor da Lei Integral contra a Violencia de Xénero, e 2022, demostran que ante un volume similar de solicitudes de protección, a taxa de denegación ou aceptación oscila entre partidos xudiciais. Por exemplo, o Xulgado de Ribeira denegou o 8% das 870 solicitudes; o de Santiago de Compostela, o 25% das 1499; Vigo, o 37% de 3.659; Pontevedra, o 42%; Marín, o 48%; Cangas, o 50%; Tui, o 51% e Lalín, o 52%. Sacar o foco revitimizador da supervivinte e polo no agresor e na estrutura que permite a violencia é un paso para combatela. 016 O 016 funciona 24 horas, igual que o whatsapp do número 600000016. Ademais dos teléfonos de emerxencia xerais, como o 112, a app Alertcops da Policía permite enviar alerta con xeolocalización.