Lactancia materna: recomendacións que as institucións incumpren

Nesta primeira semana de agosto decorre en máis de 120 países do mundo a Semana Internacional da Lactancia Materna (SMLM) que ten lugar do 1 ao 7. A data foi creada en 1992 pola Organización Mundial da Saúde (OMS) e Unicef conmemorando o aniversario da Declaración de Innocenti, asinada por estes organismos internacionais en agosto de 1990 sobre a protección, o fomento e o apoio da lactancia materna. Na Galiza, coma no resto de Europa, existe o acordo de celebrar esta data na semana 41 do ano e por tanto as institucións e colectivos sociais adoitan desenvolver en outubro as actividades, mais en moitos lugares do planeta estas días fálase de conciliación e políticas públicas que favorezan a lactancia materna. Sob o lema escollido neste 2023 por WABA (World Alliance for Breastfeeding Action), "Facilitar a lactancia materna: marcando a diferenza para as nais e pais que traballan", institucións, profesionais e grupos de apoio á LM denuncian as dificultades que as mulleres atopan arredor do mundo para conciliar lactancia e emprego. Acontece que mentres a OMS e Unicef recomendan que a lactancia materna exclusiva ocupe os seis primeiros meses de vida, prolongándoa até os dous anos ou máis tras o inicio da alimentación complementaria, existen poucos países no mundo nos que os permisos por nacemento de crianzas ou por lactancia cubran sequera esta primeira etapa. A evidencia científica certifica que a lactancia materna exclusiva ten que ser a demanda e que, por tanto, a díada nai-crianza precisa dispor de contacto en todo momento durante ese tempo, para que isto sexa posíbel son necesarias políticas públicas comprometidas coa LM e unha implicación transversal de todos os axentes sociais, dende os gobernos e lexisladoras, aos espazos de traballo, as comunidades e as familias. Galiza e a lactancia materna No ano 2016 realizouse na Galiza, no marco do Sistema de Información sobre Condutas de Risco (SICRI), un estudo transversal nunha mostra de 6.432 mulleres, con idades comprendidas entre os 18 e os 50 años, que deran a luz entre o 1 de setembro de 2015 e o 31 de agosto de 2016, no que se concluíu que a prevalencia de LM (mixta ou exclusiva) ao nacemento é do 81,8%, mais aos seis meses sitúase só no 41,3% e no 23,5% ao ano de idade. Ese mesmo estudo explica que asistir a clases de preparación ao parto e recibir boas recomendacións sobre LM no hospital tras dar a luz son cuestións fundamentais á hora de iniciar a LME. E por outro lado, ter un estilo de vida saudábel, ter un nivel de estudos superior e ter asistido a clases de preparación ao parto, son as variábeis que máis inflúen no mantemento da LM aos seis meses. A realidade dos hospitais galegos son as innumerábeis denuncias dos colectivos de apoio á lactancia e feministas por violencia obstétrica que afecta non só a un dereito sexual e reprodutivo como é o parto e o nacemento, senón tamén á lactancia materna, pois prácticas como a separación da díada nai-crianza, a instrumentalización excesiva dos partos ou as opinións de profesionais sobre LM que non se axustan á evidencia científica non só dificultan, senón que en moitos casos impiden un inicio exitoso da mesma. Coñecemos a través do informe Cessation of breastfeeding in Galicia: when is it happening and why?, publicado en 2022 e que toma os datos da enquisa de 2016, que de darse un inicio exitoso da LM máis do 50% das díadas nai-crianza abandona antes dos seis meses. O propio informe sinala que na maior parte dos casos son o descoñecemento, os tratamentos inadecuados e a falta de asesoramento o que leva a este abandono e que o éxito reside nun acompañamento adecuado por parte das e dos profesionais. Os abandonos a partir dos catro meses están directamente relacionados coa incorporación ao posto de traballo das nais. A nai que aleita ten que incorporarse ao seu traballo após un permiso de 16 semanas sen posibilidade de ampliación Na Galiza o permiso remunerado por nacemento dunha crianza é de 16 semanas e é ademais instransferíbel, polo que a nai que aleita ten que incorporarse ao seu posto de traballo sen posibilidade de ampliación, salvo dispor de algunha hora de lactancia no seu convenio. Isto significa que a partir do cuarto mes de LM, a díada nai-crianza perde a posibilidade de cumprir eses primeiros seis meses recomendados pola OMS e Unicef. Son por tanto as institucións públicas, os gobernos e as autoridades sanitarias as primeiras responsábeis do cumprimento das súas recomendacións. Cito a última frase do informe para dar voz a esta reivindicación na semana internacional de loita pola LM: "Se as autoridades sanitarias consideran que a LM debería prolongarse durante un número determinado de meses, deberían facilitar ás nais poder aleitar a crianza con medidas eficaces de conciliación".