Amnistía Internacional, que organizou o acto a principios de marzo no que a concelleira de Igualdade declarou A Coruña cidade de acollida, non sabe cantos refuxiados foron recibidos na urbe nin conseguiu do Concello máis que compromisos verbais. “Penso que non comprenderon a campaña”, indica Marga González, coordinadora local de AI. Distintos concellos no país comprometeron formalmente 219 prazas (entre eles Compostela, Ourense, Lugo e Rianxo). “O que pretendemos é forzar o Goberno do Estado a que acolla os 17.337 que dixo que acollería. Iso foi en setembro. A día de hoxe chegaron menos de dez por cento. E aos concellos, que non poden dar os permisos de asilo nin de residencia, o único que lles pediamos era simplemente que mostrasen que hai sitio para recibir esa xente”.
O departamento de Rocío Fraga tampouco ofreceu esta semana as cifras de refuxiados na Coruña. Nin unha valoración sobre Acampa, iniciativa que apoia a Concellaría de Culturas cunha axuda de case 8.000 euros a través do programa Cultura de Barrio que repartirá uns cen euros mil en propostas que van desde roteiros da memoria en Oza-Os Castros a danzas do mundo na Agra.
Acampa levantará valados e un campamento nos Xardíns de Méndez Núñez, xunto aos edificios modernistas e a estatua de Asorey a Curros. Trátase de reproducir un campamento de refuxiados no centro da cidade entre o 15 e o 18 deste mes e convertelo nun lugar de “sensibilización da cidadanía respecto do dereito de refuxio”, explica Xosé Abad, que tampouco coñece a cifra de cantos refuxiados foron acollidos na Coruña.
Xosé Abad, fotógrafo de profesión, tivo a idea de Acampa de regreso dos campos gregos hai un ano. Constituíuse unha asociación sen ánimo de lucro e organizáronse dezaseis equipos de traballo con corenta voluntarios. Levan dez meses buscando financiamento e apoio de ONG e colectivos implicados cun obxectivo ambicioso: “Ser ferramenta de acción social na que se coordinen os distintos colectivos e conseguir espallar Acampa por outras cidades, por todo o Estado”. Acampa custará uns 30.000 euros. Haberá exposicións de fotografías dos campos, charlas de activistas e xornalistas especializados e talleres de comunicación, entre outras actividades. A Deputación, Gadis e mesmo Alcoa (“tres mil dólares e oito voluntarios para eses días”) tamén fixeron achegas. Abad foxe das simplificacións: “Xa sei que dirán que por que non lles damos eses miles de euros aos refuxiados; ben, non me importa, sabemos o que queremos conseguir”. Acampa non recadará fondos para os campos, “esa é tarefa das organizacións que se dedican a iso, a de Acampa é pór a todo o mundo de acordo e dotar a opinión pública de instrumentos para a crítica. Este ano falarase de Siria, no futuro haberá que tratar da necesidade doutros refuxios, por exemplo, para as distintas violencias que padecemos aquí”.
Acampa levantará valados e un campamento nos Xardíns de Méndez Núñez, xunto aos edificios modernistas e a estatua de Asorey a Curros
“Acampa ten que servir para iso, para concienciar”, apunta Marga González, “ir á raíz dos problemas, porque os gobernos o que queren é simplemente impedir que os refuxiados cheguen”.
O problema ten cifras inabarcábeis: 65 millóns de persoas fuxindo en Asia e África por causa da violencia. A maior crise humana desde a Segunda Guerra Mundial. Hai quen trata de axudar, coma os voluntarios de Acampa, Amnistía Internacional, ou concellos coma Viveiro, Ribadavia, A Peroxa, Carballeda de Valdeorras, Manzaneda ou Ribeira. “É algo, pero non chega”, insiste Marga González, “falta todo: faltan protocolos, falta un marco estábel común para todas as comunidades, faltan medios materiais para garantir unha acollida digna”. Mesmo faltan os refuxiados.
A Guerra Mundial
Ahmad Matar ten 32 anos. Matar significa chuvia na súa lingua. Ahmad vén dunha desas pequenas cidades ao oeste de Raqqa, entre as presas que deteñen o Éufrates, as presas que xeran a maior parte da potencia eléctrica naquilo que se chamou o Crecente Fértil. Hoxe Raqqa é o inferno. Un mundo destruído “por unha guerra que non é a guerra de Siria, é a guerra en Siria”, explica Ahmad, “a guerra mundial”.
Ahmad Matar é carpinteiro. Traballou no Líbano catro anos. E despois ía e viña a Turquía, por traballo. A última vez non o deixaron entrar en Raqqa. Estás fóra da relixión, dixéronlle mentres lle ensinaban un fusil. A relixión é o Islam, a doutrina interpretada polo Daesh, o Estado Islámico de Iraq e do Levante.
Até hai unhas semanas, Raqqa estaba en poder do Daesh. Agora mandan os kurdos. A fronteira turca está a menos de cen quilómetros ao norte. Alepo, a douscentos cara ao oeste. “Teño unha irmá aquí, outra aquí, a familia aquí”, sinala Ahmad nun mapa imaxinario sobre a mesa dun bar na Coruña, “todos perto, pero separados segundo a zona que controla o Daesh, a dos rebeldes, a de Assad”.
“Nos últimos meses que pasei alí, todo o mundo que levase un vestido negro ou barba larga era un obxectivo para os avións que nos bombardeaban”. Sen traballo, sen auga, sen luz, sen cartos, Ahmad cruzou catro veces até Turquía. Cada unha polo salario dun mes. A última vez tivo que dar volta e acabou nun campo para refuxiados en Grecia. Un mes en Salónica; catro en Atenas; en Idomeni pasou dous meses e medio antes de que o pechasen.
Marga González: "Falta todo: faltan protocolos, falta un marco estábel común para todas as comunidades, faltan medios materiais para garantir unha acollida digna”
“A xente quería chegar até Idomeni porque desde alí supuñan que sería máis fácil pasar a Macedonia e despois chegar a Alemaña ou Suíza. Había rumores de que ían desaloxar. Pero un día escoitamos os avións, cazas, e helicópteros de guerra. Chegaron e empezaron a sobrevoar o campo. Aquilo foi o caos. A xente entrou en pánico. Moitos pensaron que nos matarían a todos. Dezaseis mil persoas chorando e berrando e sen saber onde meterse. Era o exército grego, a OTAN. Só querían que liscásemos".
A cooperante
Nos campos non hai vida, conta Ahmad. É un tránsito no que algúns levan anos. Non hai aulas nin comida nin roupa. Ahmad, que fala algo de inglés, botaba unha man aos cooperantes. Alí coñeceu Leticia Santaballa. E despois, alí mesmo, en Salónica, os pais dela. “Dixeron que me axudarían se quería intentalo aquí. Penseino. Conseguín a maneira de chegar a Barcelona"
En España hai catro CAR (Centro de Acollida de Refuxiados): dous en Madrid, un en Valéncia e outro en Sevilla. Para entrar nun CAR hai que estar pendente da resolución da solicitude de asilo. Ahmad non pasou por un deles. Nin chegou a acceder ao Programa Nacional de Asilo. Veu para Coruña e despois de oito meses chamárono para unha entrevista na Policía. Foi cunha avogada e había un intérprete de árabe, un marroquino. Non se entenderon. Malia a todo, concedéronlle a tarxeta vermella, seis meses de permiso. Intentou certificar os estudos. “Non o conseguimos”, conta Leticia, “piden un selo do ministerio de Educación, outro de Exteriores, outro da Embaixada española en Damasco, que xa non hai; e iso que Ahmad ten os orixinais asinados e traducidos, pero non houbo maneira. Non entenden que ninguén se vai preocupar de ir buscando os selos cando está fuxindo dunha guerra, se nin sequera se pode cruzar dunha zona a outra… E se cruzas, ou te matan ou te collen para loitar”.
Ahmad é moi crítico a respecto do Programa Nacional de Asilo, que restrinxe os movementos de quen se acolle mesmo dentro do Estado. A el dábanlle acollida nun piso dunha ONG en Barcelona. Se tivese aceptado, o Plan teríalle marcado durante ano e medio un itinerario no que ás familias con nenas ou nenos pequenos se lles estabelece até un réxime de alimentación. “Non teñen en conta teu plan de vida, que tamén o temos”, quéixase Ahmad.
En 2013 o Parlamento Europeo fixou un sistema común de asilo que mesmo freaba as transferencias de solicitantes entre Estados. O ano anterior, en 2012, 330.000 persoas solicitaran asilo en países da UE, 2.565 en España. A guerra en Siria comezara só un ano antes.
Ahmad é moi crítico a respecto do Programa Nacional de Asilo, que restrinxe os movementos de quen se acolle mesmo dentro do Estado
A realidade é que cada comunidade autónoma aplica os seus propios protocolos e que o Plan Nacional funciona en segundo que comunidades. Leticia e Ahmad veñen dunha rápida viaxe por esa realidade dos refuxiados en España na procura de información. Contan cunha ducia de situacións denigrantes.
“En Vallecas está o Welcome Hotel, alí chegan refuxiados de todo o mundo, é a primeira parada. Hai categorías para o trato segundo nos explicou algún dos residentes: están os venezuelanos, os sirios e os últimos, os negros…”. De alí pasarán ao CAR e, se entran no Plan, terán axuda económica e vivenda a través dalgunha ONG nunha cidade con prazas de acollida.
Ahmad mostra unha foto no móbil da praza da Cibeles, dun cartel na fachada do edificio de Correos. Welcome Refugees. Fai un xesto amargo. “O Goberno non traballa para isto. Necesitaría cambiar a súa forma de pensar. Debería tirar leccións de Alemaña. E resúltame estraño, porque non é un problema novo. Deberían comezar por escoitarnos”. As pancartas e as proclamas proliferan por todo o Estado tan espontáneas como seguramente cheas de boa intención. Pero seguen faltando os refuxiados que as agradezan.
Ahmad falará en Acampa o domingo día 18 ás 11 da mañá no campamento en Méndez Núñez. “Chamáronme para falar quince minutos. Está ben. Espero que sirva para algo”. Con el estarán Fadile Tibisay Chami, activista siria, e o músico coruñés Xurxo Souto. Despois volverá a rutina, ao tránsito nun limbo legal. É carpinteiro, é mozo e ten un proxecto de vida, busca traballo.
Nota: nas fotografías inseridas no corpo do texto aparecen, de arriba a abaixo, o fotógrafo Xosé Abad e Marga González, coordenadora local de Amnistía Internacional. Son da autoría de E.D.
