A ciencia advirte da falta de esforzo para preparar a resposta ante unha nova pandemia: "Sempre houbo, e seguirá habéndoas"

As Nacións Unidas (ONU) estabeleceron na súa Asemblea Xeral o Día Internacional para a Preparación ante as Epidemias, que decorre o 27 de decembro. "Como demostrou a Covid-19, as enfermidades infecciosas e as epidemias teñen repercusións devastadoras na vida humana", resalta a ONU. O Director Xeral da Organización Mundial da Saúde (OMS), Tedros Adhanom Gebreyesus, instou este ano os líderes mundiais a investiren en estratexias de prevención que freen o desenvolvemento dunha posíbel pandemia. "Cando chegue a próxima pandemia, que o fará, debemos estar preparados para responder de maneira decisiva, colectiva e equitativa", dixo. "Na historia da humanidade houbo moitas epidemias e pandemias, e seguirá habéndoas", corrobora a Nós Diario a doutora en Neurociencia Sonia Villapol. "Non quero dicir que isto sexa algo inevitábel nun futuro con maiores avances tecnolóxicos e médicos, mais tampouco se está facendo polo momento nada extraordinario en comparanza co que se facía antes para previr novas pandemias ou epidemias", asevera a doutora. 4.211 persoas morreron na Galiza coa Covid-19 e máis de 720.000 pasaron a enfermidade. Ademais, a día de hoxe, segue habendo pacientes en coidados intensivos a causa da doenza. A pesar disto, "pouco se aprendeu do que nos axudou ou non a saír da pandemia da Covid-19, e nunha gran medida todo se vai esquecendo. Seguimos sen entender ben como se transmiten os virus respiratorios e non sabemos protexernos coas medidas precisas como as máscaras, a ventilación ou o filtrado do aire", explica Villapol. "Tampouco permutaron as medidas sociais en canto a organizar eventos concorridos en interiores sen purificar o aire", láiase a doutora. "Aínda que a vacinación foi o que fixo que o impacto da enfermidade minguase , aínda moita xente segue a preguntarse hoxe en día se debería de vacinarse ou non", engade a neurocientífica. Sonia Villapol, neurocientífica: "Na Galiza a xente cre na ciencia e na medicina e demostrouno coa vacinación" Investimento "Os Gobernos non incrementaron o investimento que podería fortalecer as medidas preventivas ou mesmo o avance da investigación científica que se podería aplicar a resolver este tipo de problemas", opina Villapol. "Seguiranse resolvendo os problemas mercando o que se innove e produza fóra", agrega. "Tampouco se reforzaron os sistemas de saúde, parece que todo o contrario", denuncia. "Polo tanto, dá moito desalento o doado que lle resultou á sociedade pasar páxina e que unha catástrofe deste calibre non producise moitos cambios para que se implementasen medidas para traballar no camiño de evitar futuras pandemias", di a doutora. Porén, explica, "aínda que a sociedade nunca está preparada para afrontar un ataque á saúde pública deste calibre, sen dúbida moito máis que hai tres anos si que se está. Os Estados que tiñan un investimento en I+D maior foron por diante en canto a tratamentos e vacinación". "A mellor maneira de prepararse é priorizar as investigacións sobre vacinas e as terapéuticas en axentes con potencial pandémico, como a gripe, o dengue, ou os virus da febre hemorráxica como o évola. A vixilancia epidemiolóxica é fundamental, así como a capacidade para rastrexar os gromos e identificar por secuenciación os novos patóxenos emerxentes con ese potencial. Mais sen dúbida, educar a sociedade nas medidas de protección tamén é crucial", di. "Aprendeuse moito, como reflectín por escrito no libro ConSciencia: a ciencia que nos rescatou da pandemia, a ciencia revolucionouse na medida que os avances nos tratamentos que se aplicaron á Covid-19 reverteron noutras doenzas", conclúe. Cambio climático e saúde A OMS advertiu dunha suba de 16 millóns de casos de malaria en 2022 (249 millóns) con respecto a 2019 (233 millóns), e apuntou ao cambio climático como unha das causas do incremento. Os cambios sobre os hábitats e na climatoloxía teñen unha grande importancia na incidencia das epidemias e no risco de que se produzan novas pandemias no futuro, como certifica a Nós Diario o doutor en Bioloxía e especialista en Conservación da Biodiversidade Pedro Romero. Unha Galiza máis desigual: que impacto tivo a pandemia da Covid-19? "Temos moito traballo por facer coas epidemias, os patóxenos epidémicos que causan máis mortaldade no mundo, como a malaria e o dengue, aínda seguen sen ser controlados porque falta investigación e medidas eficaces para mitigar os seus efectos sobre a poboación", sustenta Romero. Ao respecto, di, "debería preocuparnos que a medida que muda o clima tamén se expanden enfermidades que se transmiten a través de vectores, non como a Covid-19 que se transmite entre individuos, senón a través dun intermediario, como o caso dun mosquito". "Ao chegar estes mosquitos a máis sitios, expanden a doenza, sen que chegue a ser unha pandemia, porque igual non alcanzan zonas frías do norte, mais si outras zonas do mundo", sinala. O doutor en Bioloxía tamén pon o foco sobre as zoonoses, as enfermidades que pasan de animais a humanos. "Estamos entrando en zonas ás que non accediamos, por exemplo a través da deforestación das selvas, onde hai un gran número de patóxenos, polo que son zonas de risco", explica. "Se imos reducindo a poboación de hóspedes deses patóxenos a través da caza ou da destrución dos hábitats, o ciclo habitual é que salten a outras especies como o humano ou o gando", advirte o doutor, que tamén apunta á alimentación. O salto da gripe aviar aos humanos atemoriza as autoridades sanitarias Decenas de gatos morreron este ano en Polonia debido a un brote de gripe aviar (enfermidade que tamén está afectando outros mamíferos como as focas, os furóns ou os raposos), o que puxo de novo en garda as autoridades sanitarias. A transmisión do virus entre mamíferos podería facilitar a entrada do patóxeno en humanos, aínda que polo momento non se ten constancia de novos contaxios entre persoas. O salto ao humano da gripe aviar, en consecuencia, é unha das maiores preocupacións para as persoas epidemiólogas. A OMS alerta: "Debemos prepararnos para a próxima pandemia" "Pénsase que a gripe aviar podería ser a nova pandemia se salta a humanos (cunha mutación que xere consecuencias graves) xa que ten unha mortaldade bastante alta en focas, gatos e furóns, ademais de estar xa estendida por todo o mundo", explica o doutor en Bioloxía e especialista en Conservación da Biodiversidade Pedro Romero. "Os gatos teñen moito contacto cos humanos, polo que en calquera momento podería saltar a gripe aviar a humanos, e non estamos preparados porque non investimos o suficiente", engade Romero. "Falta investimento en investigación en ámbitos que non se están a ter en conta de cara á propagación de enfermidades. A ecoloxía é unha grande esquecida, costa moito conseguir fondos e proxectos. Ademais, hai moi pouca conexión entre os centros investigadores, o que se debe fundamentalmente a problemas de xestión", láiase Romero. "Estamos confiando moito na empresa privada e nas farmacéuticas, e xa vimos o que fixeron coa Covid-19, que foi vender vacinas a Estados ricos", denuncia. "Isto non pode seguir así", conclúe o doutor.