Apuntes iniciais sobre a marea plástica

A responsabilidade final da catástrofe do Prestige foi do Goberno do Partido Popular, pois súa foi a decisión de afastar o barco e pasealo polo Atlántico entre temporais para liberar as 77.000 toneladas de fuel pesado que transportaba. Os actuais Gobernos do Estado e da Xunta non teñen responsabilidade algunha na caída ao mar de varios contedores, un deles cos pellets de plástico, fronte á costa portuguesa. Ninguén os acusou ao respecto. Porén, e isto é o insólito, o Goberno do PP actúa como se efectivamente tiveran a culpa da marea plástica. Para entender este comportamento quizais habería que botar man de disciplinas específicas. Primeiro, non fan nada, ben porque deciden ocultar o aviso inicial ou ben porque este non chega a ningunha persoa con coñecementos e capacidade para tomar algunha medida; se cadra esa persoa, simplemente, non existe. Feito público o problema deciden, agora si, quitarlle importancia. Logo, ao non poder ocultar a gravidade dos feitos, culpabilizan o Goberno do Estado tardando preciosos días en elevar o nivel de alerta. Unha vez que o fan, solicitan medios fantasiosos que días antes, descartaran. Se fose posible retirar os sacos de pellets no mar, non hai dúbida de que os mariñeiros xa o estarían a facer pola súa conta, tal e como fixeron co chapapote en 2002. Finalmente, acusan de electoralismo a quen demanda acción. Lenta agonía Todo isto resulta inexplicable. Ante un problema deste tipo, simplemente actívanse os mecanismos apropiados para atallalo mentres se lle comunica á poboación o que está a pasar sen alarmismos pero con honestidade. Por que non se actúa así? Só o Goberno da Xunta pode responder a pregunta. Mentres, dáse un pobre debate sobre toxicidade si ou non, no canto de falar do que supón un evento de contaminación por plásticos, algo xa coñecido en océanos de todo o planeta e con consecuencias suficientemente graves e de longo alcance como para tratar de poñerlle fin. Os plásticos non son biodegradables, simplemente fragméntanse co tempo en anacos cada vez máis pequenos pasando a ser microplásticos ou nanoplásticos e liberando carbono que ten un grande impacto sobre o ciclo do carbono oceánico e os ecosistemas mariños. Determinados plásticos que pasan aos organismos vivos poden ter diferentes efectos, algún deles tan preocupantes como causar tumores, por exemplo. Se fose posible retirar os sacos de pellets no mar, non hai dúbida de que os mariñeiros xa o estarían a facer pola súa conta, tal e como fixeron co chapapote Aos plásticos no mar adhírense diferentes substancias como hidrocarburos ou pesticidas, polo que ao ser inxeridos por peixes, crustáceos, aves, etc., provocan resultados diferentes, dende mortalidade a problemas reprodutivos. O simple feito de inxerir plástico por parte dos organismos mariños é moi grave. Peixes, cetáceos, aves, tartarugas e diversos invertebrados sofren as súas consecuencias. Provoca a obturación do sistema dixestivo e logo unha lenta agonía ata a morte. Pode provocar "plasticose" que consiste nunha fibrose inducida no tracto dixestivo pola mera presenza do plástico, moi frecuente en aves. Pero ademais, os pellets non son só plástico senón que levan diferentes substancias. Estas substancias son tóxicas e dan lugar a problemas serios. Por exemplo, fan inviable o desenvolvemento de embrións como os dos ourizos de mar ou os mexillóns (xusto agora entramos no período reprodutivo). Biodiversidade A Xunta de Galiza ten as competencias (quen o diría!) sobre a biodiversidade: cetáceos, aves mariñas, peixes, crustáceos, moluscos, equinodermos, etc. son a súa responsabilidade. Pretender que non pasa nada, que non son tóxicos e que o que entra por un lado sae polo outro evidencia que nin están preparados nin son quen de termar das súas competencias. Parte desta biodiversidade ten, ademais, un interese económico directo e é unha potente imaxe de marca de Galiza. Non é casualidade que unha das fotos que os medios publicaron estes días fose da icónica praia de Area Maior, en Muros. A ela chegan constantemente, por mor das correntes, inxentes cantidades plásticos e outros residuos, que fican nela acumulándose en estratos, ben nas dunas ben na lagoa que hai tras o cordón dunar sen que a ninguén lle importe. Sirva este caso para exemplificar o problema que hai co plástico no mar sen necesidade de que millóns de boliñas chamen á porta. É fundamental que se destinen recursos a sacar as toneladas de plástico que chegan directamente ás nosas costas con brigadas traballando ao longo do ano. Tan fundamental como non consumir plástico nas nosas vidas diarias na medida do posible. Mentres, constatamos que como no Prestige, cos lumes, coas velutinas e o resto de especies exóticas invasoras, coa contaminación da auga e do aire, a destrución da paisaxe e un longo etcétera, esta Xunta non serve. Ou serve a intereses que non son nin os da sociedade nin os do medio ambiente.