A quen gobernar na primavera

Como non adoito confundir desexos con posibilidades, titulo este artigo –a xeito de Carta Aberta– sen concretar destinatario, porque a todos atinxe. Refírome a todas as administracións, ao conxunto dos poderes públicos. De momento, estamos no Antroido mesturado de campaña eleitoral. Se non se producir alteración inesperada nas datas regulamentarias, na primavera constituirase o Parlamento que abrirá a XII Lexislatura. En calquer caso, ollándomos o marco político xeral, lembraremos que o mapa de entes locais (Concellos e Deputacións) continuará sendo o mesmo até 2027; o goberno español, de momento, o que agora existe; a gobernanza (que eufemismo!) europea seguirá a acatar as ordes dos lobbies, das grandes corporacións financeiras, das multinacionais e dos USA. O que o próximo día 18 se vota é a composición do Parlamento galego e, a partir da mesma, quen ocupar a Presidencia da Xunta. Ela, a Xunta, pousa sobre unha lexislación estatutaria que concede competencias plenas en materia de política lingüística. Sendo así, é lóxico que o nível de esixencia neste temario sexa o máis alto posíbel, mesmamente porque, en pleno século XXI, padecemos os efeitos negativos, acumulados durante décadas, dunha anti-política verbo da lingua galega, se é que o termo "anti-política" for válido para cualificar a que xustificou e incrementou a exclusión da mesma, reforzada desde o ámbito autonómico. Se o galego aparece definido como a lingua "propia" da Galiza, ha de ter consecuencias na política práctica A onde queremos que chegue o galego? O espazo-tempo que a cuestión ocupa nesta campaña eleitoral é irrelevante, por exiguo ou marxinal. Mais se non trata só dun deficit cuantitativo, senón da perspectiva desde a que se aborda en tantos casos. Desalenta comprobar a eficacia das que denomino ideas-eucalipto: inzan, degradan e contaminan. Contra todas as evidencias. Vaiamos con algunhas delas: 1ª. Se o galego aparece definido como a lingua "propia" da Galiza, tal definición ha de ter consecuencias na política práctica; se non, é palabreado vougo, retórica legal vacua. 2ª. A primeira esixencia aos poderes públicos, na súa totalidade e nomeadamente á Xunta, é que ingresen na mínima legalidade favorábel á lingua galega dunha vez. Ela, a legalidade, é xa cativa (nos dous sentidos: limitada e cautiva) dabondo como para que, por riba, contribúan a ignorala e a menosprezala. 3ª. Por enésima vez, señoras e señores, lingua é uso da lingua (Humboldt dixit). En nos referindo a unha lingua precisada de normalización, como a galega, este uso ha de ser planificado, amparado e executado desde as administracións, en todas as súas axencias e extensións, como uso público, oral e escrito, en todos os suportes de comunicación. 4ª. Nen un euro público debera contribuír á erradicación do galego; entramentras, seguimos a pagar todos os contribuíntes galegos a súa desaparición; xa que logo, a nosa anonimia (e a nosa anomía). 5ª. Cando se citar o consenso como un ben necesario, esquécese adoito explicitar o imprescindíbel complemento indirecto: consenso, para que? Para abenzoar o actual statu quo depresivo e celebrarmos exequias de común acordo? Para seguir a xustificar a inevitabilidade do español e a prescindibilidade do galego? Para dar por boa a que para algúns é "la cumbre de toda buena fortuna" e chorar de cando en vez lágrimas de crocodilo porque o galego perde falantes (pobriño!)? Se o tal consenso é para, de verdade, favorecer o uso social e público do galego, nun proceso gradual merecente de innovación e de avaliación, daquela cómpre remover desde o alicerce o feito até agora e aplicarse as administracións na tarefa dunha restauración visíbel e audíbel, que atinxe todas as esferas públicas, todas os ámbitos, todas as funcións, toda a megafonía. 6ª. Que é, na realidade, a "igualdade" lingüística? Facer o galego "igual" ao español, no seu dominio, ou facelo "igual" ao bretón, o corso ou o gaélico? Igual a que? Se eu rotulo en galego, fica claro que desprazo o español do lugar que ocupaba sen discusión. Se o meu historial médico estiver en galego, iso significa que non estará na lingua oficial do Estado. Etcétera. Na realidade, amábeis leitoras-leitores, a cuestión pasa por identificarmos debidamente o problema, quer dicer, onde situamos o horizonte do galego desexábel. Unha piada machista da miña adolescencia perguntábanos: "Que máis queredes as mulleres, se xa vos deixamos sacar o carnet de conducir!!". Pois iso. A onde queremos que chegue o galego? Por certo, como socia fundadora o digo: a Mesa pola Normalización Lingüística non é descontentadiza, é inconformista. Non lle vale a situación do galego actual. Por iso actúa.