18-F: datos e temas abertos para o futuro

En plena resaca electoral, todos esixen respostas, e os científicos sociais interpelados, politólogos e sociólogos (neste caso non cabe considerar o masculino como neutro, senón totalmente intencionado) esquecen que o seu/o noso oficio ten moito máis de formular preguntas que de dar respostas, que os resultados electorais son apenas fotografías fixas de sociedades en movemento sobre as que cómpre reflexionar. As liñas que seguen, deixando de lado as grandes fortalezas do PP (unidade da dereita, penetración territorial, medios de comunicación...) e os enormes debes das opcións da esquerda estatal (asentar liderados, coherencia entre o que se di e o que se fai, implantación territorial, coñecemento e respecto ao país que aspiran representar, etc., etc.) queren, ante todo, debullar algúns temas para o debate: 1. A cuestión xeracional Alén de que o CIS prognosticara un resultado máis modesto para o PP, obviando, seguramente, a fortaleza que lle dá a súa unidade, o seu último estudo ofreceu datos relevantes para analizar o comportamento electoral sinalando a idade como unha variable chave. Como era doado de intuír, o BNG arrasaría entre a poboación de menos idade e o PP consolidaría o seu éxito entre as persoas maiores. Segundo a intención directa de voto, a porcentaxe de persoas entre 18 e 24 anos que votarían o BNG sería de 45,2%, fronte a un reducido 8,7% entre as maiores de 75. Pola contra, na cohorte de menos idade, o PP rexistraría un 26,2% fronte a 49% que alcanzaría entre as persoas máis maiores. De xeito semellante, o voto ao PSdeG pasaría de 8% entre as persoas máis novas, a 19,7% das máis maiores. Se ben a idade é sempre unha cuestión relevante, comparando estes datos co preelectoral de 2005, hai case dúas décadas, comprobamos que o BNG ten penetrado moito en grupos de idade diversos. Así, por exemplo, o BNG é a opción de voto de 38,4% das persoas de 35 a 44 anos, porcentaxe que no 2005 era só de 18,7%. A sociedade burbulla impídenos entender a quen non pensa coma nós As diferenzas por idade, nunha sociedade cada vez máis avellentada, e que teñen un reflexo claro na fenda rural-urbano, son chave á hora de marcar as maiorías capaces de formar goberno e obrigan a reflexionar acerca de como se pode atraer novos votantes. Poderá o BNG ofrecer respostas ás preocupacións da cidadanía ao longo de todo o seu ciclo vital? Será quen de articular un novo pacto interxeracional que faga compatibles as arelas das persoas máis novas e das máis maiores? 2. O liderado do cambio e o reparto de poder no bloque de esquerda Como é ben sabido, Galicia presentábase, por vez primeira, a unha posibilidade real dun goberno progresista no que o tradicionalmente partido con menor peso, o BNG, pasase a ser o socio maioritario. Non só iso, senón que o papel central correspondería ao partido situado máis á esquerda. Seguramente sexa difícil pasar de ser o socio forte ao socio minoritario, caso do PSdeG, semella que o era para Besteiro, que non se presentou nin unha soa vez na campaña como potencial vicepresidente e pode que o fose tamén para unha parte dos seus votantes, pouco ou nada acostumados a seren os segundos da ecuación. Están dispostos os votantes do PSdeG a ter unha presidentA de esquerdA e nacionalistA? 3. O entendemento do adversario Do mesmo xeito que hai que construír o liderado propio é preciso caracterizar o adversario, que non caricaturizar, e para caracterizar ben, cómpre coñecer ben. Ao tempo que o algoritmo das redes sociais alimenta o nesgo de confirmación, ese polo cal só recibimos opinións que reafirman as nosas crenzas, as persoas que nos rodean son cada vez máis semellantes entre si. A sociedade burbulla impídenos entender a quen non pensa coma nós. As persoas que lideran as campañas dos partidos de esquerda coñecen (ben) a moita xente que vote PP, Vox ou Democracia Ourensá? Que conexións hai entre os seus votantes? 4. A Galicia ausente Estes comicios espertaron un interese renovado polo dereito ao voto no exterior e a capacidade que tería o voto CERA para modificar o resultado acadado nas urnas situadas en Galicia. Porén, do que se falou menos foi desde centos de miles de galegos e galegas que non poden votar por residir noutra Comunidade Autónoma. Segundo os últimos datos do IGE, en 2022, 321.928 persoas nadas en Galicia vivían noutro lugar do Estado español. Só en 2021, marcharon de Galicia 81.923 persoas. A emigración interior tería un comportamento electoral máis progresista? Como afecta a súa ausencia ás opcións do cambio político?