América e Europa para os (norte) americanos. Na reformulación da Doutrina Monroe, América Latina resiste e Europa entrégase

Fanse douscentos anos da formulación oficial da Doutrina Monroe, que se concretou na famosa frase: “América para os americanos” pronunciada en decembro de 1823, nunha intervención ante o Congreso, polo presidente norteamericano que lle deu nome. Era a época onde unha potencia nacente, os Estados Unidos de América (EUA), tal como se autodenomina (aínda en plena mocidade, pero xa cunha xenética imperial presionando o seu desenvolvemento a futuro), comezaba a disputarlle, xeopolíticamente, os espazos do continente ao imperio británico, así como ás outras potencias europeas que conquistaran e colonizaran, xustamente, eses espazos. Era un problema de marcaxe do territorio de caza, como no caso do depredador que lles di aos outros: este lugar é meu, está destinado para min e, en consecuencia, vostedes xa non teñen nada que facer aquí. Desta maneira, os EUA púñanlle un sinal de 'stop' a Europa: Coidado con seguir intervindo nesta parte do mundo. A partir de agora, América será para os americanos. (Ou sexa eles). O verdadeiro significado desa frase, de aromas coloniais e imperiais, reflíctese no tipo de relación dos EUA co resto dos países de América Latina e o Caribe durante estes douscentos anos. Unha historia terríbel e sanguenta, cuxo resultado, cando se cualifica e cuantifica é arrepiante. É tan coñecido que non vale a pena facer o reconto dos países invadidos, as democracias intervidas, as ditaduras impostas e alentadas, os presidentes destituídos, os líderes asasinados, os territorios anexionados (que o diga México, que perdeu a metade do seu territorio) e todos os desmáns de explotación e control que as forzas imperiais norteamericanas desenvolveron nestes dous séculos contra os pobos americanos. Todo iso como consecuencia directa daquela autoproclamada hexemonía territorial. Vixencia? Agora ben, e aquí comeza a segunda parte desta análise, até que punto se pode afirmar que segue vixente, tal como estivo exposta, a Doutrina Monroe? Ao noso xuízo, así se mantivo até mediados do século pasado, pero a partir dunha determinada situación histórica e xeopolítica, que tivo que ver co desenvolvemento da Segunda Guerra Mundial, concentrada fundamentalmente no continente europeo, o postulado de “América para os americanos”, comezou a sufrir unha transformación profunda, que, sen anular o postulado inicial, ao ampliar o seu ámbito deulle outra forza aínda máis contundente se se quere. Mentres os pobos suramericanos están en rebeldía sempre, os gobernos europeos decidiron aceptar o seu triste papel subordinado aos EEUU En que consiste esa transformación? Seica os EUA variaron en algo a súa posición con respecto ao espazo americano, comprendido entre o Círculo Polar Ártico e o extremo sur da Patagonia? Non, e aquí precísase ser enfático: os EUA non modificaron o seu criterio de que América Latina e O Caribe son territorio baixo a súa tutela. O gran cambio que se produce, e isto é o que lle dá esoutra dimensión aínda máis dramática a todo o asunto, é que, na reconsideración non escrita, a propia Europa desaparece como posíbel contendente e pasa a converterse nun novo espazo dominado ou a dominar. Tal situación, que comezou a cociñarse ao longo do século XX, completouse e fixo evidente no que levamos do XXI. Pois se os países suramericanos conforman aínda, desde o punto de vista dos EUA o seu famoso patio traseiro, o certo é que a vella Europa converteuse tamén noutro patio seu adicional, talvez o dianteiro, o cal parece aceptar en forma submisa. Unha submisión que é demostrábel no militar, no diplomático, no referente á política internacional e as súas directrices (por exemplo, na complicidade coas “sancións” a outros países do mundo), no financeiro, así como nas grandes liñas da comunicación e a cultura. Pero, sobre todo, na renuncia implícita a proxectarse como un polo libre e independente no mundo multipolar que está a nacer. Por todo isto, unha reactualización da Doutrina Monroe no tempo presente, podería resumirse na frase “América e Europa para os (norte) americanos”. Coa diferenza de que, mentres os pobos suramericanos están en rebeldía e resistencia sempre, con forte ánimo de loita e de vitoria, os gobernos europeos, pola contra, decidiron aceptar, con esa singular mansedume xa descrita, o seu triste papel subordinado.