Haití: intervención, crise e resistencia

Hai un ano, nestas páxinas, reflexionabamos sobre a crise de Haití. Un ano despois encontrámonos cun país mergullado nunha crise aínda máis profunda. Rexístranse millares de mortes e máis de 362.000 persoas desprazadas internas. Unha crise humanitaria, alimentar e sanitaria desenvólvese no horizonte. A dramática situación vivida polo pobo haitiano é inseparábel das decisións impostas polo chamado Grupo Central, unha agrupación de embaixadores e xefes de misión de organizacións internacionais que se autodenominan "Países Amigos do Haití", entre os cales se encontran os EUA, Canadá, Francia, España, Alemaña, o Brasil, a UE, a ONU e a OEA. Este Grupo Central foi o respaldo das autoridades que exacerbaron a depredación e o deterioro social, é dicir, son responsábeis de minar os esforzos da poboación haitiana para resolver a situación, perpetuando o sufrimento e a desesperanza. Haití foi historicamente obxecto de múltiplas formas de intervención estranxeira. A última intervención militar, representada pola Misión de Estabilización da ONU en Haití (2004-2017), deixou un legado de saqueo, violacións dos dereitos humanos e epidemias, alén de estabelecer Gobernos aliñados cos intereses das corporacións locais e dos EUA. Por exemplo, a ascensión ao poder do actual primeiro-ministro, Ariel Henry, ocorreu após o asasinato do seu antecesor, un crime perpetrado por mercenarios financiados polos EUA e aliados locais. Após o asasinato, o Grupo Central actúa con total impunidade e unilateralidade. Agora, mais unha vez, os EUA decidiron designar o sucesor de Henry, evidenciando a persistente interferencia estranxeira nos asuntos internos de Haití e perpetuando os obstáculos a calquera tentativa de autodeterminación e desenvolvemento por parte do pobo haitiano. O anuncio da renuncia de Henry (12 de marzo) aparentemente indicaba un paso cara á estabilidade. No entanto, a realidade por tras desa renuncia revela a verdadeira trama. Henry, que exercía como primeiro ministro, anunciou a súa renuncia desde Porto Rico. Antes de chegar aí pasou por Quenia, onde asinou un acordo para unha misión militar (1 de marzo). Henry, cuxa permanencia no poder era ilegal desde o final do seu mandato (7 de febreiro), non exerce xa o cargo de primeiro ministro, mais a súa renuncia aínda non foi efectiva nin foi substituído polo Consello Presidencial de Transición ou por un novo primeiro ministro. Porén, o Departamento de Estado dos EUA, que optou no 11 de marzo pola formación do Consello Presidencial como primeiro paso para a mudanza de Goberno, anunciou o 13 que sería nomeado un novo primeiro ministro provisorio. Nunha cimeira da Comunidade do Caribe coa participación dos EUA, estes impuxeron as condicións para a mudanza de Goberno en Haití Novo Goberno O estabelecemento do Consello Presidencial foi acordado fóra de Haití, nunha cimeira da Comunidade do Caribe coa participación dos EUA e do Grupo Central (11 de marzo). Esa dinámica evidencia a resistencia á soberanía de Haití e a ilexitimidade das decisións tomadas en nome do pobo haitiano. Na cimeira, os EUA impuxeron as condicións para a mudanza de Goberno en Haití. Unha das máis destacadas foi a determinación de quen tería o dereito de integrar o Consello Presidencial. As organizacións designadas para seren parte inclúen o Colectivo 30 de xaneiro, o Convenio 21 de decembro, RED/EDE, Lavalas, Montana, Pitit Dessalines e o sector privado empresarial. No entanto, o que é significativo é a condición imposta polos EUA e os seus aliados: para facer parte do Consello, esas organizacións deben apoiar a chegada dunha nova misión militar de ocupación, conforme ao establecido pola resolución 2699/2023 do Consello de Seguranza da ONU. Esta misión, por agora liderada por unha forza de mil policías de Quenia, enfronta varios obstáculos. Dentro do complexo entrelazamento da intervención estranxeira en Haití destacan dous aspectos pola súa repercusión na vida cotiá do pobo haitiano. En primeiro lugar, o poderoso arsenal nas mans das bandas, cuxa adquisición é facilitada en gran medida polo tráfico de armas proveniente dos EUA. Segundo, encontramos a crecente influencia das ONG financiadas do exterior. Estas ONG, con recursos financeiros relativamente significativos en comparación coa infraestrutura estatal enfraquecida, asumiron papeis importantes na prestación de servizos básicos e na implementación de programas de desenvolvemento. A súa presenza levanta dúbidas sobre a verdadeira autonomía e sustentabilidade das iniciativas locais. No día a día, o pobo haitiano enfronta inmensas necesidades. Diante desa situación, son cada vez mais os colectivos que recorren a prácticas e redes de autoxestión tradicionais. Esas redes comunitarias, enraizadas na historia de resistencia e solidariedade do pobo haitiano, son fundamentais para proporcionar apoio mutuo, resolver problemas locais e manter a cohesión social. A cuestión é: Serán suficientes?