Celac: perspectivas e retos

O primeiro de marzo reuníronse na cidade de Kingstown, capital de San Vicente e as Granadinas, os xefes de Estado e Goberno dos 33 países que compoñen a Comunidade de Estados Latinoamericanos e Caribeños (Celac), o único organismo capaz de sentar nunha mesma mesa a totalidade dos estados da rexión e construír espazos de debate e articulación. O contrario da anacrónica Organización de Estados Americanos (OEA), cuxa total subordinación á política estadounidense levou á saída do organismo de varios países. A máis recente baixa foi Nicaragua, país que abandonou a OEA en novembro de 2023. Neste encontro tamén se conmemoraron os dez anos da Proclama de América Latina e o Caribe como Zona de Paz, algo que gaña cada vez máis importancia nun mundo convulsionado por numerosas guerras e onde os principais bloques militares, particularmente a OTAN, parecen decididos a unha escalada con tal de protexer a supremacía dos intereses imperiais. VIII Cume da Celac Desde a súa fundación, a Celac realizou cumes en Chile (2013), Cuba (2014), Costa Rica (2015), Ecuador (2016), República Dominicana (2017), México (2021), Arxentina (2023) e a recentemente concluída en San Vicente e as Granadinas, onde o país delegou a presidencia pro tempore en Honduras. Os 33 países do bloque representan uns 645 millóns de persoas. Brasil e México sitúanse, segundo tamaño do seu PIB, nos postos 10 e 14 respectivamente entre as 20 economías máis grandes do mundo. O subcontinente posúe tamén algunhas das reservas máis grandes en materia de hidrocarburos e minerais fundamentais para a industria contemporánea como o litio, así como unha forza de traballo altamente cualificada. Toda esta riqueza combínase con contradicións e complexidades significativas como son o ascenso do narcotráfico e a violencia, a pobreza, a fame etc. San Vicente é o país máis pequeno en ocupar a presidencia da organización, o cal demostra o peso e recoñecemento crecente do Caribe insular na xeopolítica latinoamericana. Durante a súa xestión realizouse o III Cume Unión Europea-Celac e manexáronse importantes procesos de diálogos pola paz, destacando os que mantén o Goberno colombiano coas guerrillas e o diálogo entre Venezuela e Güiana sobre o diferendo no Esequibo. Na última xornada de traballo o bloque avanzou nunha axenda de integración política, social, económica e cultural para consolidar os lazos da rexión. Na súa intervención no espazo, o presidente de Cuba, Miguel Díaz-Canel, fixo énfase na importancia da proclama de América Latina como zona de paz. Apuntou: "A nosa rexión e o mundo necesitan a paz, para concentrar toda a súa capacidade, intelixencia e recursos en enfrontar os verdadeiros inimigos da nosa especie: a fame, a pobreza, o cambio climático, o analfabetismo, as enfermidades, o esgotamento dos recursos naturais e a crecente marxinación a que está sometida a inmensa maioría da poboación mundial". O presidente de Colombia, Gustavo Petro, sinalou na súa intervención: "Por que aumenta a violencia e a guerra no mundo? Atrévome a suxerir que ten que ver co principal problema da humanidade, a crise climática que é producida polo capitalismo". O presidente Lula da Silva, de Brasil, tamén fixo énfase na riqueza natural e mineral do continente e na necesidade de salvagardala. "Estamos a abandonar a nosa vocación de cooperación e permitindo que conflitos e disputas, moitos deles alleos á rexión, se impoñan. Defender a fin do bloqueo a Cuba e a soberanía arxentina nas Malvinas aféctanos a todos. Todas as formas de sancións unilaterais, sen respaldo no dereito internacional, son contraproducentes e prexudican os máis vulnerables”. A diferenza da OEA, a Celac sempre foi respectuosa coa soberanía nacional e as formas de autodeter-minación política dos países Retos da Celac A pesar da complexidade do escenario rexional, caracterizado por unha ofensiva combinada do imperialismo norteamericano e a extrema dereita latinoamericana e internacional, o bloque segue sendo unha ferramenta fundamental. A diferenza da OEA, a Celac sempre foi respectuosa coa soberanía nacional e as formas de autodeterminación política dos países. As súas potencialidades como mecanismo de integración son evidentes, pola abundante riqueza natural e humana da rexión que comprende e pola historia de loita e resistencia dos nosos pobos. Quizais o maior reto para este ano sexa lograr que as estruturas esbozadas se fortalezan. Que se dean pasos concretos cara a unha maior integración económica, mobilidade interna, asistencia mutua entre os países da rexión. Tamén é fundamental o achegamento a outros bloques alternativos, como os Brics ou a Comunidade Económica Euroasiática, que permitan avanzar en procesos de desdolarización progresiva das nosas economías e en mecanismos de transferencia tecnolóxica que fortalezan os procesos produtivos e permitan modificar a matriz económica dos países cara a produtos con maior valor agregado.