A Unión Europea pon en risco os proxectos de xeración de hidróxeno na Galiza

A pasada semana coñecíase a decisión da Comisión Europea de excluír Galiza das redes transeuropeas do hidróxeno. Concretamente, o órgano de Goberno comunitario deixaba sen financiamento o tramo Guitiriz-Zamora do hidroduto H2Med, o corredor de hidróxeno que conectará a península Ibérica co resto da Unión Europea (UE). A medida ameaza con converter Galiza nunha illa enerxética e compromete a viabilidade dos diversos proxectos que neste ámbito se están a desenvolver no territorio galego. O profesor da Universidade da Coruña (UDC) e especialista en política enerxética Fernando de Llano sinala a Nós Diario que “non ten sentido que Galiza careza de conexión coas redes de transporte do hidróxeno, conexión que hai no caso da enerxía eléctrica; por iso é chave a construción do ramal Guitiriz-Zamora do hidroduto H2Med”. Nesta liña, destaca que “atendendo á produción de enerxía renovábel da Galiza é urxente esta actuación, porque, tamén, temos que ser os primeiros no hidróxeno como somos os primeiros en enerxías renovábeis”. De Llano entende que “o hidróxeno é un elo chave na cadea da transición enerxética na Galiza e o corredor é relevante porque nos conecta con Europa e o mundo”. Nesa dirección, apunta que “temos que estar xogando ese partido como un xogador relevante polo papel que temos como territorio produtor de electricidade”. Asemade, lembra que “é un factor chave para resolver o problema de almacenamento das renovábeis e a falta de continuidade desas producións” e destaca que o hidróxeno “vai ser central na descarbonización de sectores moi complicados, como a aviación, a industria química ou a siderúrxica”. 42,5% do consumo de enerxía debe ser de orixe renovábel para 2030, un obxectivo que Galiza supera desde 2020 Un problema de vello O membro do colectivo Bidán Fernando Branco valora, en declaracións a Nós Diario, de modo “negativo” a decisión da Comisión Europea de excluír do seu financiamento o hidroduto Guitiriz-Zamora. Nesta orientación, apunta que a resolución comunitaria “déixanos fóra de todo o que ten que ver co hidróxeno, non só en relación co seu transporte senón tamén coa súa cadea de valor”. A este respecto, afirma que “a única mención a Galiza nos Proxectos de Interese Común (PCI) aprobados por Bruxelas é para excluír o tramo de Guitiriz a Zamora do corredor H2Med”. "As cousas fixéronse mal", considera Branco, “non vale que o Goberno galego se laie agora e diga que nos maltratan, pois o gasoduto de Guitiriz a Zamora leva 20 anos proxectado sen que ningún Goberno do Estado, desde Mariano Raxoi a Pedro Sánchez, fixese nada para que fose unha realidade”. Ao tempo, asevera que “nesta materia estamos nunha situación peor que noutras zonas cunha xeración de electricidade de orixe renovábel, caso de Catalunya ou Euskadi, é moi inferior a Galiza. Porén, o transporte de hidróxeno neses territorios conta con axudas da Unión Europea”. Maite Gutiérrez, xerente da Asociación Galega do Hidróxeno (AGH2), entidade que agrupa os principais operadores do sector, explica a Nós Diario que “a noticia de non financiar o corredor de hidróxeno Guitiriz-Zamora é moi desconcertante, porque Galiza cumpre todos os requisitos”. Neste punto, destaca as potencialidades do país para a produción do hidróxeno, pois é “a primeira autonomía en potencia eólica por unidade de superficie, con importantes recursos hídricos, como demostran as súas concas por riba de 80% de ocupación". Gutiérrez considera que “esta decisión, inxusta, converte Galiza nunha sorte de illa no ámbito do hidróxeno e pon en cuestión os proxectos de hidróxeno que están actualmente en marcha”. A carreira do hidróxeno verde en Galicia As iniciativas para promover a produción de hidróxeno na Galiza non correron a mellor sorte. Se á volta de abril de 2022 o Goberno galego recoñecía a existencia de 72 proxectos no país ligados a máis de 50 promotores diferentes e cun papel preponderante das grandes compañías enerxéticas con sede fiscal en Madrid, a Asociación Galega do Hidróxeno rebaixa na actualidade esta cifra a 20. A caída neste último ano e medio da gran maioría das iniciativas foi como consecuencia da falta de axudas públicas por parte das autoridades estatais e comunitarias. O reparto das axudas A Galiza saíu prexudicada nas liñas de axuda ao hidróxeno resoltas por Madrid e Bruxelas. Así, 33% das mesmas acaparounas Andalucía, 15% Asturias, 12% Galiza, 11% Catalunya, 10% Castela-A Mancha, 8% Aragón, 7% País Valencià, 1% Nafarroa e outro 1% Castela e León. Só sete proxectos destinados á produción de hidróxeno emprazados no país recibiron subvencións públicas, situándose entre estes os promovidos por Naturgy e Repsol en Cerceda; por Norvento en Lugo; por Iberdrola e Finsa en Caldas de Reis; pola Zona Franca canda outras pequenas e medianas empresas en Vigo; por Forestal do Atlántico en Mugardos; por Reganosa e EDP nas Pontes e por Universal Kraft nesa mesma localidade. O hidróxeno como fonte de enerxía alternativa: implicacións xeopolíticas A xeoestratexia, tras os deseños do hidróxeno verde O impulso da xeración enerxética mediante o hidróxeno verde está ligado aos deseños económicos da Unión Europea (UE). As autoridades comunitarias afirman pretender, por esta vía, avanzar na descarbonización e relanzar a actividade económica, se ben a súa produción se está concentrando nas áreas da periferia da UE. Neste sentido, o programa Next Generation recolle importantes achegas económicas para iniciativas deste tipo, destinando o Estado español o 37% do total dos fondos ao sector enerxético. Así as cousas, non é casual que a totalidade dos proxectos de hidróxeno anunciados na Galiza estean ligados á recepción das axudas procedentes da UE. Bruxelas prevé que en 2050 o hidróxeno verde represente o 14% do mix enerxético comunitario e estima un investimento total no período de 2 billóns de euros. Segundo o cronograma recollido no Plan europeo de combate contra o cambio climático, a Comisión Europea agarda unha produción de 1 millón de toneladas de hidróxeno verde para 2024 e de 10 millóns de toneladas anuais en 2030, o que representa unha oportunidade de negocio descoñecida para as empresas eléctricas. Ao tempo, sitúa as sociedades diante dun novo escenario sobre os procesos de xeración enerxética.