Lecturas dun cume: o Grupo do 77 máis China, na Habana

Hai poucos días, 15 e 16 de setembro, tivo lugar na Habana o Cume do G-77 máis China. A pesar do seu nome, o grupo comprende máis de 130 países en vías de desenvolvemento e subdesenvolvidos. Nun contexto de desprazamento dos bloques hexemónicos e reconfiguración da xeopolítica global, pódense apuntar algunhas lecturas relevantes do recente encontro en Cuba. En primeiro lugar, a importancia crecente dos bloques de articulación alternativos aos grandes poderes predominantes na escena internacional. Isto como reacción a unha arquitectura financeira e política que, desde 1945, garante a estabilidade e prosperidade de certos núcleos económicos do capital a nivel global á conta do empobrecemento e a subordinación dos países do sur. Estes bloques funcionan non só como espazos de negociación de posicións e accións comúns, senón tamén como escenarios de denuncia colectiva á orde imperante. Nese sentido, a declaración pactada polos xefes de Estado e Goberno é enfática arredor de problemáticas como a débeda externa, aumento da pobreza extrema, o desprazamento das persoas, a inflación, as políticas de axuste, o crecemento das desigualdades entre países e os efectos do cambio climático. Ciencia e tecnoloxía No conclave fíxose unha marcada énfase nos temas tecnolóxicos. A crise da Covid-19 e a profundización da fenda entre Norte e Sur, puxo en evidencia a necesidade de desenvolvementos científicos e tecnolóxicos propios, con maior investimento social nestes campos. Non só como factor de soberanía, senón tamén como elemento chave no desenvolvemento humano e a calidade de vida. A experiencia de Cuba, con cinco vacinas de desenvolvemento propio contra a pandemia, evidencia as fortalezas que representan estes investimentos e estratexias para os países. E máis, cando unha das grandes leccións da pandemia para as nacións do Sur é que en tempos de crise económica ou sanitaria, os países ricos deixaranos librados á súa sorte. O xigante asiático é visto como un aliado estratéxico para o desenvolve-mento económico e a estabilidade política dos países do Sur Global As posicións dos diversos presidentes e representantes gobernamentais presentes evidenciou a emerxencia dun discurso desde o Sur que reivindique conceptos, prácticas e lóxicas contrapostas ás dinámicas coloniais e neocoloniais que primaron nas relacións económicas a nivel internacional. Este cume enmárcase dentro dun proceso global moito maior, desde o cal se imputa a arquitectura financeira imperante e se promove o fortalecemento de novas alianzas e novos bloques de articulación cun marcado sentido antihexemónico, como é o caso dos Brics, recentemente ampliados. China Hai un recoñecemento explícito ao papel da China nesta nova configuración que pugna por nacer. O xigante asiático é visto como un aliado estratéxico para o desenvolvemento económico e a estabilidade política dos países do Sur Global. Isto nun marco onde se vive un relativo fortalecemento da esquerda en América Latina, un movemento en contra das vellas potencias coloniais en África e un movemento sostido cara a un mundo multipolar. O masivo apoio brindado á Revolución cubana e a sostida denuncia en contra do bloqueo e a inclusión do país na lista de países patrocinadores do terrorismo, sumado á presidencia pro tempore da illa á fronte do grupo, evidencian que, a pesar do discurso neoliberal que pretendeu normalizar o status de iniquidade imperante, as revolucións e os proxectos de soberanía e xustiza social, como o cubano, seguen tendo plena actualidade. A vella orde Nun momento en que a vella orde enfronta unha profunda crise e se agudizan as contradicións entre os bloques de poder até adquirir graves dimensións militares, como é o caso do conflito en Ucraína, encontros como este recente na Habana serven para construír axendas comúns, pero tamén para construír consensos que resultan fundamentais á hora de enfrontar os retos comúns que temos como especie. A coherencia no cumprimento dos programas pactados, a continuidade en materia de vontade política dos gobernos implicados e o desenvolvemento da nova orde multipolar, con China como actor chave, determinarán o futuro político do bloque.