Economía política da 'Crónica Troiana'

O parlamentario do BNG acaba de solicitar que se devolva a Galicia a Crónica Troiana. Moi ben. Vexo que algún galego se interesa pola Crónica Troiana, un libro da miña predilección. Sen embargo, sempre me pareceu moi escaso o interese que houbo por ela. A primeira edición, que eu saiba, desta obra é a de Martínez Salazar, de 1900. A segunda, de Ramón Lorenzo, de 1985. As dúas, con estudos lingüísticos e bibliográficos notables que este cronista se limitou a ler parcialmente no seu momento. Da primeira edición de 1900, una edición preciosa, non sei can accesible é ó usuario galego. Si debo dicir que lle teño lido moitas pasaxes ós nenos cando estes se prestan, con grande gosto deles case sempre. Da edición da Fundación Barrié, de Ramón Lorenzo, non sei que éxito de público tería. Si sei que o almacén de Galaxia tiña unha boa cantidade de exemplares que non parecían diminuír. Eu, dende logo, funlle mercando bastantes para regalar, pois pretendía compartir o entusiasmo pola Crónica Troiana. Pero non vaiades pensar que os demais se facían cómplices deste entusiasmo. Ó contrario: parecería que tan importante texto maía na indiferenza. De feito, as dúas edicións que comento non fan moi doada a lectura: ningunha ten índice do texto, confrontan ó lector cunha lingua medieval, para moitos abstrusa, e son libros gordos con estudos bibliográficos, lingüísticos, históricos.... que complican e desorientan a moitos lectores. Ningunha das edicións ó dispor están pensadas para ser lidas pola xente, e menos polos nenos, que tanto poderían desfrutar dunha lectura tan apaixonante. Hai que ter presente que ler nunha lingua e nunhas expresións doutros tempos é importante para a flexibilización e amplitude de miras dunha persoa: a forma de falar e de expresarse de distintas épocas e lugares fannos máis cosmopolitas do tempo e do espazo. Iso si, é necesaria unha adaptación respectuosa e flexible que non torne arcana a comprensión do texto. A necesaria accesibilidade Esta é, ó meu ver, unha necesidade editorial urxente e próspera: tornar accesible, atractiva e estendida entre a xente a Crónica Troiana. Chama a atención que haxa unha actividade editorial en galego máis ca notable, e sen embargo os textos medievais non resulten accesibles. Lembro á miña avoa lerme con emoción aqueles poemas da antoloxía de Álvaro de las Casas, e eu a selección de poemas de Alonso Montero ou o fermosos estudo de Pero Meogo que fixo Ferrín. Luís Cilía inspirouse nalgunha cantiga de escarnho -digades filha- e José Afonso púxolle música a algunha outra. Hai moitas fermosas interpretacións da música medieval que non acaban de ser compartidas e aplaudidas. Cores do Atlántico compuxo nova -e preciosa- música a unha selección de cantigas medievais. Pero imos á cuestión máis económica: Cores do Atlántico foi editado coma libro-disco: os editores inclínanse polo libro disco, que a parte de poñer nun segundo lugar as composicións, encarecen o resultado. Claro que como eu, provecto, uso pouco as plataformas, non sei se chegou a quen tiña que chegar ou non. Pero a xulgar pola mocidade a quen llo vou regalando, é bastante descoñecido: isto non é un trunfo do editor. Mandar traer a 'Crónica Troiana' está ben, pero o que vale é editala para un público que a lea con gosto O labor do editor é mediar entre a obra, ou o creador, e o público potencial, facendo circular de paso o nutricio líquido elemento dende quen valora ata quen constrúe. Se se fracasa nesta endeita, o editor frustra ó autor, frustra ó público potencial e torna machorra a iniciativa creadora. Solicitouse a devolución da Crónica Troiana. Ben. Pero iso ten pouca importancia: o que temos que facer é que os nenos e mozos se empapen desta marabilla. Que as aboas e as nais lla lean ós nenos. Que os vellos amolezan con esas historias. Que a Academia e os lingüistas non exclúan o vocabulario medieval dos dicionarios e os correctores non avermellen palabras coma posfazar, maer, coteifes... As edicións da Crónica Troiana para lectura fácil e adaptada, atractiva para o común é o que nos compre. Os poemas medievais tamén. Edicións coma a da BNP son practicamente non accesibles para o común da xente. Mandar traer a Crónica Troiana está ben. Pero o que vale é editala para un público que a lea con gosto. Non vaia vir o via crucis da incuria co lema “a historia que nos ocultaron” despois de non quereren ver o que teñen que ver. A cultura do vitimismo é disfuncional, xera desacerto nas estratexias e amormiza o desabrochar da cultura.