O auxe dos fondos voitre

Un dos fenómenos financeiros que colleu un tremendo auxe nas últimas décadas foi a crecente presenza dos fondos voitres en todos os ámbitos da economía. Que son os fondos voitre? Cualificados así pola súa rapacidade e carnaxe son fondos de investimento especulativo, domiciliados en paraísos fiscais que se especializaron na compra de activos (financeiros, inmobiliarios, combustibles, alimentos, empresas...) que se venden por baixo do seu valor nominal (rebaixas que poden chegar a 80%) e que logo eles revenden á súa vez polo valor orixinario, o que lles reporta zumarentas ganancias. O seu enorme potencial económico permítelles contar cun exército de avogados que, aproveitando mecanismos como o da arbitraxe internacional, son quen de abrir procesos xudiciais en calquera lugar do mundo para así obter unhas ganancias que non lle dan os mercados. Son uns fondos que se caracterizan pola súa opacidade e cuxa orixe está no sistema bancario, na gran banca financeira, especialmente estadounidense (Goldman Sachs, Morgan Stanley, Lehman Brothers). Como fondos especulativos que son utilizan prácticas arriscadas e tramposas que se ven favorecidas polo privilexiado acceso que teñen a medios de comunicación e a gran capacidade para xerar incertezas que, por caso, tanto poden provocar subas nos tipos de xuro (débedas) como nos prezos (alimentos, enerxía, vivendas...). Como actúan? O seu "campo de actuación" (en realidade as súas vítimas) son todos os debedores que non poden facer fronte ás súas débedas: Estados fortemente endebedados, empresas con problemas de liquidez, inmobiliarias con grandes stocks de vivendas sen vender, cidadáns que non poden facer fronte a unha hipoteca ou un alugueiro, países con déficits alimentarios, etc. Cando se trata de débedas soberanas de países fortemente endebedados e con problemas financeiros (Arxentina, Grecia, O Congo, Zambia) o resultado é que o valor real dos bonos remata depreciándose, momento que aproveitan os fondos voitres para comprar, en segredo e no mercado secundario, grandes volumes desa débeda. Faltos de liquidez estes países buscan como saída reestruturar a débeda, pero atópanse coa frontal oposición dos fondos voitres que agora reclaman o desembolso íntegro máis os xuros, as demoras... Estes saben que ao país en cuestión, abafado pola necesidade de fondos, non lle queda outra que negociar con eles os pagos, unha negociación na que xogan con vantaxe, coa vantaxe de que se non hai acordo serán os tribunais internacionais quen decidan con toda seguridade ao seu favor, o que obrigará ao Estado endebedado a atender a demanda, pois do contrario correrá o risco de que os seus activos no estranxeiro sexan incautados. Como fondos especulativos que son, utilizan prácticas arriscadas que se ven favorecidas polo privilexiado acceso que teñen aos medios Como pode pasar iso? Pasa porque os fondos voitre fíxanse en débedas soberanas que se rexen (a maioría) polo dereito anglosaxón (Estados Unidos, Gran Bretaña), que é moi favorable para os acredores. No caso do mercado inmobiliario español, a posición dos fondos voitre viuse favorecida polas actuacións tanto do sector bancario como de concellos e comunidades autónomas cando co gallo da crise inmobiliaria (2012) uns e outros puxeron en venda os seus activos inmobiliarios –en non poucos casos vivendas públicas, como sucedeu coa propia Sareb–. Unha oferta que lle permitiu a estes fondos facerse cun gran paquete de vivendas (públicas e privadas) por un importe moi inferior ao nominal. Vivendas nas que en non poucos casos había ben un aluguer ben unha hipoteca a prezos moi accesibles. Esta situación deu un xiro radical coa entrada dos fondos voitre, que aproveitaron a finalización dos contratos para subir de xeito abusivo os prezos (subas que chegaron a 40-50%). Subas ás que, en moitos casos, os residentes non puideron facer fronte, o que trouxo como consecuencia que moitos inquilinos e compradores rematasen sendo expulsados da súas vivendas: mais de 3 millóns de vivendas están baleiras mentres máis de 500.000 familias foron desafiuzadas. Non menos sanguentas son as súas actuacións no mercado de alimentos pois poden chegar a "matar de fame" a poboacións enteiras en países do Sur. A súa práctica consiste en mercar stocks de alimentos básicos (trigo, millo, arroz) a países con excedentes pero necesitados de financiamento, a maioría das veces por estaren fortemente endebedados, que se ven obrigados e vender a súa produción a prezos moi rebaixados. Stocks que estes fondos soen almacenar para logo, ao dispararse a demanda, podelos vender a un prezo moi superior que os países pobres, necesitados de alimentos, non poden asumir, en moitos casos coas consecuencias sabidas: fame, desnutrición e morte.