Algúns exemplos dos emprendementos transformadores na Galiza

No eido da economía social existen diferentes contradicións. Así, poden existir entidades que fomenten funcionamentos internos democráticos, como as cooperativas, pero que non teñan ningún compromiso nin social nin co territorio; ou poden ter ese compromiso pero ser moi xerárquicas, caso das fundacións. Coa finalidade de superar este esquema xurde a economía social transformadora, e ligado a ela, o emprendemento transformador, que ofrece amplas posibilidades de cara ao cambio social, territorial e medioambiental, xa que pon maior énfase en cuestionar as regras do capitalismo e achegar alternativas baseadas en lóxicas que superen a acumulación do capital. Nos proxectos que xorden da economía social transformadora segue a existir unha preocupación pola cooperación, que se manifesta principalmente na primacía de organizacións con funcionamento democrático como as cooperativas e na busca de novas formas organizativas imaxinativas, como as redes de apoio mutuo. Pero sobre todo preténdese un cambio de paradigma e de estrutura económica e social, de xeito que se aborden problemáticas como a desigualdade, a pobreza ou o cambio climático. Como sinala o economista vasco Eusebio Lasa Altuna (A economía social transformadora, compromiso e cambio social, 2022), esta nova concepción incorpora o sentido da economía solidaria (en www.economiasolidaria.org podemos botar unha ollada á súa carta de principios, entre eles o traballo digno, o compromiso coa contorna ou o reparto xusto da riqueza), interiorizando diversas dinámicas organizativas como as non monetarias, afondando na función política desta concepción económica e construíndo novo corpus teórico fronte ás teorías neoliberais hexemónicas. Ferramenta do balanzo social Moitas veces non é fácil distinguir a quen quere “transformar” de quen usa estes valores a xeito de maquillaxe e boa publicidade. Nestes casos podemos usar a ferramenta do balanzo social e que implica que estes proxectos auditen a súa actividade en función de criterios sociais e de impacto medioambiental. Dentro da economía social transformadora tamén incluímos o comercio xusto e as finanzas éticas. O sistema financeiro é unha das maiores perversións do modelo económico actual. Serían precisos grandes cambios regulatorios e un compromiso decidido coa banca pública para mudar a situación, mais en todo caso tampouco debemos desatender o papel que xogan as finanzas éticas para dotarnos de alternativas ante as perniciosas dinámicas especulativas do sector. Especial valor transformador teñen proxectos que apostan por un rural dinámico, como o das mulleres de Milhulloa En Galiza operan diferentes axentes financeiros nestas coordenadas, que fan posíbel que agromen múltiples proxectos de emprendemento grazas ao apoio financeiro de entidades que poden ser bancarias como Fiare, ou non bancarias, como a Asociación por un Interese Solidario “O Peto” e cooperativas de crédito como a “Caixa Rural Galega” ou o caso de “Coop 57”, onde as socias colaboradoras fornecen de aforro a cooperativa para financiar as denominadas socias de servizos, que son entidades da economía social e solidaria. Temos exitosos exemplos, como a cooperativa Numax, moito mais que “cinema e livraría” en Compostela, ou o tan necesario proxecto educativo da Semente. En ocasións, o autoemprego presentase como alternativa laboral entre persoas en situación de exclusión social. Un bo exemplo disto é a cooperativa coruñesas Mulleres Colleiteiras, creada por un grupo de mulleres nesta situación, para a recollida e reciclaxe dos aceites usados de cociña, procurando a sostibilidade ecolóxica e social. Especial valor transformador teñen os proxectos que apostan por un rural dinámico, autocentrado e innovador, como o levado a cabo polas mulleres da cooperativa Milhulloa, pioneira na comercialización do grelo deshidratado. Temos tamén que destacar a relevancia dos proxectos sustentábeis e que cuestionen a actual lóxica do crecemento, así como as achegas da economía feminista, que fai fincapé en visibilizar e poñer no centro e os coidados e as tarefas reprodutivas necesarias para soster a vida, que son as que suceden no ámbito doméstico, que son traballos moitas veces non remunerados. Podemos concluír que o impulso deste tipo de proxectos autóctonos, autocentrados e que xorden ademais da vontade de resolver necesidades propias do noso pobo, supón unha grande potencialidade que Galiza debe explorar.