Análise

Arredor da morte do 'Rei'

José Macía Arias, 'Pepe', foi o xogador do Santos que más títulos conseguiu (27, un máis que Pelé) e o segundo goleador da historia do club, despois do seu mítico compañeiro.
Pelé, Pepe e Coutinho vestindo as cores do Santos.
photo_camera Pelé, Pepe e Coutinho vestindo as cores do Santos.

Nin a relixión, nin o fútbol, outra relixión nalgures, son temas da nosa devoción, mais nos derradeiros días do pasado ano, dúas noticias viñeron ocupar as páxinas dos xornais cos falecementos do Papa emérito Benedito XVI e máis de Edson Arantes do Nascimento, máis coñecido como Pelé, “o Rei do Futebol”. O seu inxente palmarés deportivo, a sua biografía, anécdotas deportivas... foron recuperadas no seu panexírico mais, pouco se falou da sua relación con, ao menos dous descendentes de galegos da emigración, básicos na sua traxectoria e xa nacidos en Santos. Un deles foi Luis (Luiz) Alonso Pérez máis coñecido como Lula, adestrador do Santos, nacido en 1922 nesta cidade e fillo de emigrantes da provincia de Ourense que antes de se dedicar ao futbol exerceu de panadeiro co seu pai e foi chofer de taxi.

Lula, histórico adestrador do Santos.
Lula, histórico adestrador do Santos.

O Lula por simple afección ofreceuse ao Santos para adestrar aos nenos e en 1954 foi chamado para sustituir, provisoriamente, ao demitido adestrador Moreira,unha provisionalidade que perduraría doce anos e medio. Con deceas de títulos gañados nunha época histórica e coa, quizáis a mellor equipa do mundo, era denominado pola torcida como “O professor”.  Neste equipo pronto comezaron a destacar xogadores moi noviños e conformou o chamado “Ataque dos Sonhos”, un sistema ofensivo de cinco xogadores, conformado por Dorval, Mengálvio, Coutinho, Pelé (alcumado desta “O Gasolina”, máis potente que o diésel) e o galego Pepe.

...Pelé e Pepe, José Macía Arias, considerado por moitos como o mellor xogador galego de todos os tempos, entendendo por galegos tamén aos fillos dos emigrantes, apreciación que ainda corrobora a sua filla Gisa Macía declarando que na sua familia ainda se consideran galegos de corazón. José Macía naceu en Santos o 22 de febreiro de 1935 e os seus pais eran José Macía da parroquia de Santo André de Rabal, (Oimbra) e Clotilde Arias, de Santa María de Mandín (Verín), ambos pobos moi próximos e na cidade brasileira conseguiron sair adiante cunha mercearia (tenda de comestibles).

Entre o 1954 e 1969 xogou no Santos (o seu único equipo) coa tamén chamada “dianteira de ouro” que tantos títulos lle deu ao club como duas Copas Libertadores de América e outras tantas Intercontinentais. Pepe foi o xogador do Santos que más títulos conseguiu (27, un máis que Pelé) e o segundo goleador da historia do club, despois do seu mítico compañeiro. Neste sentido (405 goles en 750 encontros) Pepe sempre dicía que el era o primeiro goleador pois Pelé non contaba, non era humano: “Chegou de Saturno”. Cabe que o hipocorístico Pepe (ou Pepé) fose considerado xa como o alcume habitual que adoitan usar os brasileiros, mais entre a torcida santista era denominado como “O canhão da Vila” en referencia ao barrio de Belmiro onde se ubica o estadio dos “peixes”, como slle din aos seareiros do club.

 Despois de dous anos gañando, o Santos non conseguiu ser campión de América e decidiu facer unha xira por Europa, recalando o 21 de xullo de 1959 en Riazor para disputar o XIV trofeo Teresa Herrera contra o Botafogo, tamén repleto de figuras, ao que lle gañou por 4 a 1 goles. Esta recalada en Galiza permitiulle a Pepe visitar as aldeas dos seus devanceiros, Rabal e Mandín e nesta última ainda coñeceu á sua avoa materna que estaba a piques de cumprir 90 anos.

Os xogadores do Santos, após o partido disputado en Riazor en 1959.
Os xogadores do Santos, após o partido disputado en Riazor en 1959.

Na entrada do pobo recibírono os seus parentes e todo o pobo se volcou nas ruas para recibilo como a grande figura que era, asomando ás portas e xanelas para saudalo. Non era para menos pois Pepe, durante a sua traxectoria no Santos conseguiu 27 trofeos, un máis que Pelé, vestindo a camisola da selección en 41 ocasións, anotando 22 goles.

A única relación de Pelé con Galiza, xa fóra do fútbol, foi a sua visita a Vigo da man do empresario vigués Alejandro Figueroa, asentado no Brasil, para establecer co empresario da moda Gene Cabaleiro e o concurso do alcalde Manuel Soto, unha fábrica de pantalóns vaqueiros co nome do futbolista. Ainda que o proxecto non foi adiante, Pelé foi agasallado en diversos establecementos, recalando un dos días no restaurante Casa Simón de Cangas onde conservan unha foto asinada polo 'Rei'... do futebol.

O 'Rei' Pelé, en Cangas.
O 'Rei' Pelé, en Cangas.

Os galegos de Santos

Ainda que Bahía foi o lugar de destino da emigración pontevedresa (Pontecaldelas) ao Brasil, consta que foron varios naturais desta provincia, encabezados por Xosé V. Bojart e o seu irmán, quen constituiron en Santos o 6 de xaneiro de 1895 o denominado Casino Español. Aos poucos anos denominaríase como Centro Español, mais a pesar do nome, toda a directiva e a maioría dos socios eran potentados galegos que progresaran nos seus negocios. Esta cidade portuaria do Brasil alcanzaría no 1913 o liderado na exportación do café e atraería a moitos emigrantes portugueses, italianos, xapones e galegos en menor medida. Mais, os nosos paisanos diferenciaríanse dos outros emigrantes en que despois de exerceren diversos oficios menores, optaban por abrir tendas de comestíbles (mercearias), panadarías e carpintarías, ao menos os procedentes do Val de Monterrei.

O efecto chamada, a proximidade con Portugal e o coñecemento do galego e do portugués, facilitarían con moito esta emigración. Santos era desta o porto de recepción da maioría dos emigrantes mais durante os longos periodos ditatoriais posteriores a emigración foi restrinxida e endurecidas as condicións, sendo o reclamo e aval dos galegos asentados na cidade a unica opción de entrada no país. Nos primeiros anos do século XX contabilizábanse en pouco máis de 8.000, os residentes galegos na cidade e a maioría estableceron, como dixemos, comercios e panadarías, sendo moitos tamén os dedicados ao aserrado da madeira e á carpintaría de mobles.

Comentarios