Maio florido, tempo de celebracións

Maio é tempo de celebración na nosa cultura. O mes comeza coa festa dos Maios, unha festividade, en orixe, estreitamente relacionada coa agricultura e a celebración do espertar da vida vexetal, do poder rexenerador da natureza que coincide coa chegada da floración, do bo tempo, dos días máis longos e co comezo do ano agrícola. É posible que este tipo de celebración nacese co fin de festexar e de dar grazas á natureza pola súa xenerosidade e polo don da fertilidade e, ao mesmo tempo, servir de medio para garantir e propiciar os dons da fecunda Nai Terra. Dicía Vicente Risco que o Maio, xa sexa na súa forma de Árbore de Maio, de Maio humano ou de Rei e Raíña, representaba na súa orixe o espírito da vexetación. Este espírito fai medrar as plantas e cando está representado por persoas lévano en procesión ou van percorrendo a aldea e o seu paso ten un efecto fecundador e benéfico, o que propicia que se lle fagan ofrendas –xa sexan cartos ou larpeiradas– en agradecemento. A festa dos Maios está relacionada coa agricultura e a celebración do espertar da vida vexetal, do poder rexenerador da natureza Maios Son moitas as manifestacións tradicionais que se dan na nosa terra dentro do ciclo de Maio. Poderiamos citar, entre outros, o rito de alumear o pan, no que a veciñanza das aldeas percorría con fachos de palla os campos cultivados coa intención de protexer as sementes de calquera mal que os puidese afectar; os ramos de xesta e codeso; os arcos decorados con flores e follas que se colocaban nas prazas e camiños: erguer a Árbore de Maio; a saída dos Maios humanos ou viventes; os altares de Maio; as Maias ou os famosos Maios figurados que é o típico Maio que coñecemos todos, de forma cónica ou piramidal que se cobre dun manto vexetal de fiúncho e se adobía con flores e froitos e, ao redor do cal, canta e xira a rapazada interpretando cantigas, xeralmente satíricas, sobre as autoridades ou os veciños da aldea. Unha das datas sinaladas do ciclo é o día da Santa Cruz. Celébrase o día 3 coincidindo coa data na que, supostamente, santa Helena descubriu a reliquia do lignus crucis en Xerusalén. Esta celebración é o intento da Igrexa por apropiarse e levar á súa esfera unha festa pagá eminentemente agraria. Os Maios figurados, os ramos ou a Árbore de Maio son substituídos polo símbolo da cruz. A cruz de Cristo pasa así a ser a árbore na que Xesús resucita xusto no tempo en que o fai a natureza e a vexetación. Traballo Pero os Maios non son a única celebración do mes. O día 1º de maio tamén se celebra o Día do Traballo que, na súa xénese nada ten que ver coa festa dos Maios aínda que si no reinvinicativo, pois esta data o que conmemora é a grande folga obreira que tivo lugar en Chicago no ano 1886 en demanda da xornada laboral de oito horas. Foi no 1889, no marco da Segunda Internacional Socialista, cando se establece o 1º de maio como o día no que se conmemoran os avances sociais obtidos pola clase traballadora. En España, durante a II República, esta data estableceuse como festiva pero co golpe de Estado de Franco aboliuse ata que coa chegada da democracia o 1º de maio volve ser un día festivo, de celebración e reivindicación dos dereitos da clase obreira aínda que, hoxe en día, a conciencia obreira e de clase teña minguado moito e a participación nos actos públicos da celebración sexan unha sombra, por exemplo, do que eu vivín a finais dos 70 e comezos dos 80. A Igrexa, que nunca se queda atrás nisto de achegar a ascua á súa sardiña, estableceu no ano 1955 e baixo o papado de Pío XII, o primeiro de maio como día de San Xosé Obreiro. Lingua A última celebración do mes é o 17, Día das Letras Galegas. Un día de festa e exaltación da nosa lingua propia que comezou a celebrarse no ano 1963 coincidindo co centenario da primeira edición da obra de Rosalía de Castro Cantares Gallegos; fermoso poemario costumista no que, como nos Maios, renace a nosa lingua florecida pola arte e a sensibilidade de Rosalía pero que, como no Día do traballo, tamén ten unha face de reivindicación e de denuncia social sobre a situación socioeconómica do noso pobo e de dignificación de Galiza. Nestes tempos que corren, de inestabilidade económica, política, social e, incluso, climática necesitamos moitos máis Maios floridos que esconxuren o mal e nos traian, unha vez máis, unha vida renacida de luz e de esperanza, e romper, así, aquela mala fada que cantaba Curros Enríquez cando dicía: "Eu sonvos o probe do pobo gallego, para min nin hai Maio, para min sempre é inverno".