A semana pasada chegoume a nova do falecemento de Xosé Luís 'Meira', un antigo amigo da mocidade e compañeiro nos primeiros pasos do nacionalismo galego na bisbarra de Cobres, en Vilaboa. Un ictus traizoeiro tíñao confinado nun estado case vexetal dende había tempo, por iso quero pensar que o seu pasamento foi unha liberación para el e para a súa familia. Así é a vida. Antes, a parca levou a Pablo e Carlos, outros amigos da infancia.
O noso amor pola música, a lectura e a guitarra, e o compromiso coa loita política e social, foi un bo cemento para a nosa amizade xuvenil. Meira gustaba de vivir sen ataduras, libre coma o vento. Podía ter traballado nas bateas de seu pai (algo que fixo finalmente máis tarde), pero daquela non acreditaba na rutina do traballo familiar. Así, moi novo, embarcou na mariña mercante e posteriormente, a cabalo da crise do petróleo dos anos setenta, alistouse nas plataformas petrolíferas do Mar do Norte e na construción de refinarías na Libia de Qadafi. Pagaban moi ben, pero as longas estadías de duro traballo e soidade carceraria acaban pasando factura, mais Xosé Luís aguantaba con todo, menos coa inxustiza.
A mirada aos tempos da mocidade reconforta; a pesar dos golpes da vida é difícil concibir unha época máis feliz e de máis liberdade. E se a cronoloxía histórica fai coincidir a fase final do franquismo cunha xuventude pletórica de forza e ganas de futuro, onde todo era posíbel, entón, sen necesidade de recorrer á hipérbole, podemos cualificar esa época de momento épico irrepetíbel: a década dos setenta do pasado século foi intensa en episodios políticos e sociais de transcendencia. Morría Franco (co franquismo foi outra cousa) e a actividade cultural, social e política agromaba con forza liberándose das catacumbas da ditadura.
No Día da Patria de 1976 fomos a Compostela e enseguida nos vimos envoltos nos saltos contra a visita do rei encabezados pola AN-PG. Os "grises" mallaban a eito e, no medio da barafunda, acabei na comisaría. Meira, en compaña de meu irmán Xosé e o Luís de Vigo,
gardaron longas horas ata que me liberaron a media noite. Aquela experiencia afirmou máis en nós a convicción de loitar contra os restos daquel réxime nefando. En marzo do ano seguinte tivemos a oportunidade de manifestar o noso compromiso social parando (xunto a numerosos veciños) a comitiva do Ministro de Obras Públicas Calvo Sotelo na estrada de Vigo. Visitaba as obras da Autopista do Atlántico en Vilaboa, cun trazado moi contestado pola veciñanza.
Daquela, Meira e mais eu, redactamos (recollendo as reivindicacións veciñais) unha carta dirixida ao ministro, que el mesmo lle entregou en Vilaboa. Esixiamos a paralización das obras e o estudo dun novo trazado con máis servidumes, entre outras reivindicacións, en parte aceptadas polo goberno.
Xosé Luís era enormemente despistado e ocorrente, como aquel día que o parou a policía de tráfico, nun control de madrugada, preto de Caldas, en dirección contraria á súa casa ("se non me paran chego a Compostela"). Así lembro a Meira: único, comprometido, afouto e aventureiro. Descansa en paz, amigo dos tempos idos.
