Luís Devesa Otero, xinecólogo: "Con síntomas compatíbeis hai que pensar sempre na endometriose"

—As mulleres con endometriose adoitan cualificar esta doenza como 'a epidemia oculta'. Por que se fixo invisíbel? 
A endometriose é unha enfermidade crónica que se caracteriza fundamentalmente por un síntoma guía que é a dor. Esa dor pode manifestarse de diferentes maneiras: só coas regras, de forma constante durante meses, mesmo anos, ou durante as relacións sexuais. Durante moito tempo asumiuse que esa dor era algo normal, cando non o é. Por iso é importante manter unha sospeita alta cando comezan a manifestarse este tipo de problemas.

En consecuencia, a demora no diagnóstico da endometriose é de case oito anos. E a isto ten contribuído tamén a baixa sensibilidade que teñen ás veces as probas clásicas, complementarias, que inclúen os procesos diagnósticos, que non sempre permiten identificar 100% dos casos. Hai probas de imaxe e outras máis invasivas que aumentan as posibilidades de diagnóstico, e cada vez máis, probas xenéticas que poden mellorar estes datos e reducir o desaxuste entre o inicio dos síntomas e o diagnóstico final pero aínda están en desenvolvemento.

—Como afecta a endometriose á vida das mulleres?
A doenza en si consiste na implantación das células que normalmente deberan estar na capa de dentro do útero en diferentes partes da cavidade abdominal, como poden ser as propias paredes do útero, o peritoneo ou os ovarios. Isto ten consecuencias físicas pero tamén psicolóxicas para as doentes. Esa implantación de células en diferentes partes do corpo da muller xera unha dor crónica que pode afectar de forma moi importante á súa calidade de vida. Neste sentido tamén debemos ter en conta as consecuencias económicas derivadas  do absentismo laboral. É unha doenza que condiciona a relación das pacientes co traballo, cos seus estudos e formación e por suposto, co seu potencial reprodutivo.

—A infertilidade é unha característica común entre as mulleres con endometriose?
A infertilidade considérase unha manifestación clínica máis da doenza, que rebaixa as taxas de embarazo espontáneo e a resposta a técnicas de reprodución asistida. É difícil concretar a prevalencia en pacientes con endometriose, mais hai estudos que 
sitúan o seu risco de infertilidade por riba do da poboación xeral, oito veces maior.

—Que alternativa ten quen  quere ser nai?
A endometriose afecta as mulleres en diferentes etapas do momento reprodutivo. Polo tanto, á hora de conseguir un embarazo imos ter que enfrontar e resolver distintas situacións. Por exemplo, endometriose pode afectar á calidade ovocitaria, de maneira que os embrións que se consigan, de forma espontánea ou con técnicas de reprodución asistida, poden ter unha calidade inferior.

Ademais, a implantación dese embrión dentro do útero pode ser máis dificultosa. E iso sen contar con que se produce un proceso inflamatorio crónico a nivel local que aumenta o estrés oxidativo que tamén complica o embarazo. En calquera caso, existen estratexias e tratamentos específicos para atallar cada problema concreto e mellorar o resultado reprodutivo. Pero o factor fundamental que a muller debe ter en conta é a idade. Canto antes manifeste un desexo xenésico activo mais probabilidades terá dun éxito reprodutivo.

—Ten cura a endometriose?
De forma rápida poderiamos dicir que a endometriose cúrase coa menopausa. O problema é que esta doenza pode deixar secuelas que van afectar a muller durante o resto da vida. Por iso cada vez máis tratamos de abordar a supervivencia e calidade de vida desde unha perspectiva integral.

Atención sanitaria multidisciplinar

Luís Devesa Otero é médico especialista en Xinecoloxía e Obstetricia, experto en reprodución asistida, no Complexo Hospitalario Universitario de Pontevedra. O vindeiro 25 de marzo compartirá mesa na biblioteca pública Antonio Odriozola co médico e profesor da UVigo José Luís García Soidán nunha xornada divulgativa dedicada á fertilidade e á actividade física en mulleres con endometriose, impulsada pola asociación querENDO.

"Nos últimos anos, a nivel asociativo e profesional, fíxose un importante labor para dar a coñecer a enfermidade tanto en centros de atención primaria como entre a poboación xeral, sobre todo para reducir o desaxuste entre o comezo dos síntomas e o diagnóstico da doenza". Ao mesmo tempo, subliña, a actividade sanitaria desenvolveuse no "eido da multidisciplinariedade" co fin de abordar cada paciente desde todos os puntos de vista para unha mellor calidade de vida".

Día da Endometriose

Esta terza, 14 de marzo, terá lugar no salón de actos do Edificio Docente Novoa Santos da Universidade de Santiago de Compostela un faladoiro dirixido ao alumnado titulado Endometriose, a epidemia oculta, a cargo de Verónica Ramallo, socia de querENDo, mulleres con endometriose. A cita, ás 11 horas.

Xa pola tarde, a partir das 16 horas, repetirán experiencia na Universidade da Coruña, en concreto, na Facultade de Ciencias dqa Saúde, no Campus de Oza, na aula 2-4 do Edificio de Terapia Ocupacional.